تفتان ما - تولید گوشت در دو دهه اخیر متناسب با رشد جمعیت کشور نبوده است

تولید گوشت در دو دهه اخیر متناسب با رشد جمعیت کشور نبوده است

تطبیق داده‌های زمانی تولید گوشت قرمز از دام‌های سبک و سنگین در کشتارگاه‌های رسمی سراسر کشور با وضعیت افزایش جمعیت کشور در طی دو دهه اخیر نشان می‌دهد که میزان پرورش دام و گوشت تولیدی از مجموع دام‌های کشور متناسب با رشد جمعیت کشور افزایش پیدا نکرده است.

به گزارش سرویس اقتصادي تفتان ما، به نقل از اگری پرس یکی از رسالت هایی که بر عهده مرکز آمار ایران گذاشته شده است، جمع آوری و انتشار آمار کشتار دام در کشتارگاه های کشور است. جمع‌آوری آمار کشتارگاه‌های کشور از سال ۱۳۴۷ تاکنون توسط مرکز آمار ایران انجام شده است. هدف کلی از جمع‌آوری این آمار، ارائه اطلاعات ضروری برای برنامه ریزی، سیاستگذاری، تحقیقات، کنترل و هدایت عملیات اجرایی در زمینه فعالیت دام کشتارگاه‌های رسمی کشور است. این اطلاعات می‌تواند در موارد زیر مورد استفاده کارشناسان، برنامه‌ریزان و مسئولان اجرایی کشور قرار گیرد:
محاسبه عرضه سرانه گوشت قرمز به عنوان یکی از شاخص های وضعیت اجتماعی و اقتصادی تخمین برخی از اقلام آماری مرتبط با کشتار دام از قبیل: پوست، روده، کله، پاچه و اندرونه. تغییرات میانگین وزن لاشه به عنوان شاخصی برای شناخت وضع مراتع کشور. برنامه ریزی برای واردات احتمالی گوشت و توزیع صحیح آن در کشور. و… . به روزترین اطلاعات مرکز آمار ایران در مورد سری زمانی وزن لاشه قابل مصرف انواع دام کشتار شده در کشتارگاه‌های کشور در مهرماه ۱۳۹۴ از طریق درگاه ملی آمار این مرکز منتشر شد. این آمار حاوی داده‌های سری زمانی از لاشه‌های قابل مصرف دام‌های سبک و سنگین مثل گوسفند، بز، گاو، گاومیش و شتر کشتار شده در کشتارگاه‌های سراسر کشور در بازه زمانی سال های ۱۳۷۰ الی ۱۳۹۲ است. منظور از لاشه قابل مصرف، گوشت دامی است که توسط بازرسان سازمان دامپزشکی به لحاظ بهداشتی، جهت مصرف مورد تائید قرار گیرد.
در مورد این آمار، باید نکات ذیل را مورد توجه قرار داد:
این آمار، شامل اطلاعات مربوط به کشتار دام در مناطق روستایی خارج از پوشش شبکه دامپزشکی نمی شود. آمار ارائه شده فاقد اطلاعات مربوط به ذبح غیرمجاز در شهرها است. در مورد ذبح غیرمجاز، بر اساس مواد ۲، ۴ و ۵ آیین نامه اجرایی ماده ۱۸ قانون سازمان دامپزشکی کشور کلیه دام های کشتاری باید قبل و بعد از کشتار بوسیله بازرسان بهداشتی دامپزشکی مورد بررسی و معاینه قرار گیرند و هر نوع دام کشتاری باید در کشتارگاه و زیر نظر بازرس بهداشتی ذبح شود. با توجه به قوانین مذکور کشتار دام بدون نظارت دامپزشکی و در محلی به غیر از کشتارگاه تحت هر عنوان تخلف است و ذبح غیرمجاز می باشد و مشمول پیگرد قانونی می شود.
در این یادداشت به بررسی آمار تولید گوشت قرمز در کشتارگاه های مجاز کشور در سری زمانی (۱۳۹۲-۱۳۷۰) پرداخته شده است.

همان گونه که در نمودار بالا مشاهده می شود میزان لاشه های گوسفندی کشتار شده در سال های مختلف دارای نوسان است به گونه ای که این میزان در سال های ۷۱ و ۸۱ و ۹۱ به ترتیب ۱۵۴,۳۸۴ و ۱۲۹,۸۰۷ و ۱۲۶,۰۸۰ تٌن بوده است. هر چند که در برخی سال ها میزان لاشه های گوسفندی نسبت به سال های قبل تر از آن افزایش داشته است ولی در مجموع میانگین سالانه لاشه گوسفندی در این بازه زمانی ۲۳ساله برابر با ۱۴۲,۵۱۸ تٌن بوده است. بیشترین تولید با ۱۸۱,۱۵۳ تٌن مربوط به سال ۱۳۷۶ و کم ترین مقدار مربوط به سال ۱۳۸۹ به میزان ۸۹,۸۵۰ تٌن بوده است.

میانگین وزن لاشه بز و بزغاله تولیدی قابل مصرف در بازه زمانی ۱۳۷۰ الی ۱۳۹۲ برابر با ۳۰,۱۳۷ تٌن در سال بوده است. سال های ۱۳۷۲ و ۱۳۸۵ کم ترین و بیشترین میزان تولید گوشت بز در کشور را به خود تخصیص داده‌اند.

با بررسی شیب نمودار لاشه های مصرفی گاو کشتار شده در کشتارگاه های کشور می توان دریافت که این شیب در جهت مثبت رو به افزایش است و میزان عرضه گوشت گاو در اکثر سال ها رو به ازدیاد گذاشته به گونه ای که میزان این عرضه از سال ۱۳۷۰ با مقدار ۱۴۴,۰۷۱ تٌن به ۲۴۸,۱۱۳ و ۱۹۷,۷۵۲ تٌن در سال های ۹۱ و ۹۲ رسیده است. افزایش عرضه در دهه های ۷۰، ۸۰ و ۹۰ شمسی نشان دهنده افزایش میزان تقاضای گوشت گاو در جامعه است که این افزایش تقاضا می تواند به دلایلی مثل افزایش جمعیت کشور، افزایش قیمت گوشت ها و پروتئین های جانشین گوشت گاو، تغییر ذائقه مردم و… باشد.

گوشت گاومیش با میانگین سالانه ۷,۷۰۶ تٌن سهم ناچیزی از گوشت دام های کشتار شده در کشور را به خود تخصیص داده است. روند نمودار تولید گوشت این دام نشان می دهد که مصرف گوشت گاومیش در کشور رو به کاهش گذاشته است و با مقادیر ۹۳۷۷، ۱۰۸۶۵، ۱۳۱۱۰ تٌن در سال های ابتدایی دهه ۷۰ به مقادیر ۴۳۱۰، ۵۰۵۹، ۳۳۶۳ تٌن در سال های ابتدایی دهه۹۰ رسیده است.

گوشت شتر نیز با میانگین سالانه ۶,۷۸۴ تٌن کمترین میزان تولید گوشت دامی را به خود اختصاص داده است. میزان تولید گوشت شتر در سال های مختلف بسیار نامتوازن است به گونه ای که در سال ۱۳۸۱ میزان گوشت شتر تولید شده در کشور ۱۳,۹۶۴ تٌن و کمترین میزان تولید با ۳,۴۹۰ تٌن گوشت مربوط به سال ۱۳۷۶ بوده است.
آنچه که می توان با تطبیق آمارها و نمودارهای تولید گوشت قرمز با وضعیت افزایش جمعیت کشور در طی دو دهه ی اخیر برداشت کرد این است که میزان پرورش دام و گوشت استحصالی از مجموع دام های کشور متناسب با رشد جمعیت کشور افزایش پیدا نکرده است به عنوان مثال جمعیت کشور در سال های ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ به ترتیب حدود ۶۰، ۷۰ و ۷۵ میلیون نفر بوده است.

این در حالی است که میزان لاشه های تولیدی قابل مصرف در کشتارگاه های کشور در طی این سال ها به ترتیب ۳۵۰۰۰۰، ۴۶۰۰۰۰ و ۳۹۰۰۰۰ تٌن بوده است. با آنکه جمعیت ۵۵ میلیون نفری کشور در سال ۱۳۷۰ به جمعیت ۷۷ میلیون نفری در سال ۱۳۹۲ رسیده است ولی با این حال تولید و کشتار دام در کشور به صورت متناسب افزایش نیافته است.

بررسی مقایسه ای نتایج آمارگیری در سال های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ نشان دهنده آن است که تعداد کشتار دام در سال ۹۱ نسبت به سال ۹۰ افزایش داشته است. مقایسه عملکرد کشتارگاه های کشور در سال۹۱ نسبت به سال ۹۰ مؤید افزایش ۶درصدی مقدار تولید گوشت در کشتارگاه های رسمی کشور است. افزایش مقدار تولید گوشت نسبت به سال قبل برای گوسفند و بره ۲۱ درصد، بز و بزغاله ۱۷ درصد، گاومیش ۱۷ درصد بوده است. این در حالی است که مقدار تولید گوشت گاو و شتر کشتار شده نسبت به سال قبل به ترتیب ۱ و ۵ درصد کاهش داشته است.
همچنین در مقایسه سال ۱۳۹۱ با ۱۳۹۲ تعداد دام های کشتار شده و قابل مصرف کاهش یافته است. این کاهش در مجموع معادل ۹٫۳۲ درصد بوده است. البته تولید گوشت گوسفند و بز به ترتیب ۹٫۶۵ و ۴٫۳۸ درصد افزایش داشته است اما تولید گوشت گاو، گاومیش و شتر کاهشی برابر با ۲۰٫۳، ۳۳٫۵۳ و ۵٫۱۵ درصد داشته است.
با آنکه جمعیت کشور در سال ۹۲ نسبت به ۹۱ و سال ۹۱ نسبت به ۹۰ پیوسته رو به افزایش بوده است ولی با این حال می بینیم که در یک سال نسبت به سال قبل تر از آن، میزان گوشت دامی قرمز تولیدی کشور ۶درصد افزایش یافته ولی سال بعد با کاهش بیش از ۹درصد مواجه شده است. این افزایش و کاهش سطح تولید در مقایسه بین سال های مختلف نیز وجود دارد. وجود این گونه روندها نشان دهنده آن است که دست اندرکاران و مسئولین بخش های مرتبط با تولید گوشت قرمز، سیاست مشخصی را برای تأمین نیاز کشور دنبال نمی‌کنند، به همین علت است که سالانه شاهد آن هستیم که قیمت گوشت قرمز بصورت مداوم در حال افزایش است و واردات گسترده گوشت جهت تأمین نیاز و پاسخگویی به تقاضاهای داخلی کشور انجام می شود.
نویسنده: علیرضا رحیمی
منابع
مرکز آمار ایران. ۱۳۹۴٫ سری زمانی وزن لاشه قابل مصرف انواع دام کشتار شده در کشتارگاه های کشور (۱۳۹۲-۱۳۷۰). قابل دسترسی در: درگاه ملی آمار http://goo.gl/A2s24j مرکز آمار ایران. ۱۳۹۲٫ آمار کشتار دام کشتارگاه های کشور ۱۳۹۱٫ قابل دسترسی در: درگاه ملی آمار http://goo.gl/KycQ5m انتهای پیام/