عامل ناکارآمدی علوم انسانی خودمان هستیم نه غرب/ رشته‌های مهندسی در آمریکا انتخاب ششم است
30 دی 1394 ساعت 10:04
پدر فلسفه علم ایران با تأکید بر اینکه محل ارجاع ناکارآمدی علوم انسانی خودمان هستیم نه غرب، گفت: در آمریکا انتخاب رشته‌های مهندسی در سطوح ششم به بعد قرار دارد اما در ایران برعکس است.
به گزارش سرویس مذهبي تفتان ما، سومین شب علوم انسانی با موضوع ناکارآمدی علوم انسانیشب گذشته (سه‌شنبه 29 دی ماه) به همت مجله عصر اندیشه با حضور مهدی گلشنی، پرفسور کریستین یحیی بونو، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان، شریف لکزایی، فرانسیسکو ژوزه لوئیس، قاسم پورحسن، بهروز فرنو، حسین کلباسی، کیومرث منشی‌زاده، قاسم تبریزی، حمید تنکابنی، سعید مستغاثی، سهیل کریمی، سجاد نوروزی، محمدمهدی دانی، اصغر نعیمی و جمعی از اصحاب فرهنگ و علوم انسانی در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
* محل ارجاع ناکارآمدی علوم انسانی خود ما هستیم نه غرب!
مهدی گلشنی در این همایش که تحت عنوان «ناکارآمدی علوم انسانی» برگزار شد، با انتقاد صریح از وضعیت علوم انسانی در ایران گفت: محل ارجاع این ناکارآمدی خود ما هستیم نه غرب! چرا که غرب امروز با علم مدرن خود دنیا را تسخیر کرده و همه را مورد توجه قرار داده است. امروز در کشور ما بیشترین تعداد دانشجویان در حوزه‌های علوم انسانی فعال هستند اما چرا موفق نیستیم؟
وی در پاسخ به سؤالات خود گفت: دلیل اصلی این مشکلات به سابقه تاریخی ما و شکست فتحعلی شاه قاجار از روسیه باز می‌گردد، زمانی که ایرانیان تلاش کردند با ساخت سلاح و توجه به علوم فنی مشکلات را حل کنند، امیرکبیر دارالفنون را راه‌اندازی کرد نه دارالعلوم! بنابراین علوم مهندسی، محل اعتنا شد و حتی افراد خارج‌رفته نیز در غرب زمانی تحصیل کردند که علوم انسانی تحت الشعاع فنی و مهندسی قرار داشت، درحالیکه امروز وضعیت در غرب تفاوت کرده است.
امیر کبیر دارالفنون را راه‌اندازی کرد نه دارالعلوم! بنابراین مهندسی محل اعتنا شد و حتی افراد خارج رفته نیز در غرب زمانی تحصیل کردند که علوم انسانی تحت الشعاع فنی و مهندسی قرار داشت
گلشنی با تأکید بر اینکه جو غالب مهندسی پسند کشور به خانواده‌ها نیز تسری پیدا کرده، اظهار داشت: البته پیش از انقلاب برخی رشته‌ها مثل حقوق در علوم انسانی مورد توجه بود اما پس از انقلاب این اعتنا نیز کمتر شد و خانواده‌ها بچه‌ها را به سمت فنی یا پزشکی سوق می‌دادند. نکته دیگر اینکه فارغ التحصیلان علوم انسانی آینده شغلی برای خود نمی‌بینند مشاغل مهم در دست فارغ التحصیلان مهندسی است حتی به وزرای پیشین تا اکنون علوم و معاونان آنها توجه کنیم به استثنای تعدادی اندک همه آنها به جامعه ابزاری نگاه می‌کنند.
وی در ادامه اظهار داشت: دانشگاه صنعتی شریف پیش از انقلاب براساس الگوی دانشگاه MIT ساخته شد با این حال ما از کمترین فیوضات در حوزه علوم انسانی اینجا بهره‌مند شدیم و برای یک گروه فلسفه علم باید بیشتر دردسر در دانشگاه داشته باشیم، با وجود اینکه مقام معظم رهبری در دیداری که با ما داشتند مکرر علوم انسانی را سرمایه دانستند.
گلشنی با ارائه مثالی افزود: یکی از اساتید خود دانشگاه شریف سال گذشته مطرح می‌کرد که در آمریکا انتخاب رشته‌های مهندسی در سطوح ششم به بعد قرار دارد اما در ایران برعکس است، حتی یکی از اساتید مجارستان در دیداری به بنده می‌گفتند که برخی رشته‌های فنی این دانشگاه اصلا تکمیل ظرفیت نمی‌شود و شلوغ‌ترین رشته‌ها در حوزه انسانی هستند.
آمریکا انتخاب رشته‌های مهندسی در سطوح ششم به بعد قرار دارد اما در ایران برعکس است
*با عینکی متفاوت به مسائل فرهنگی نگاه کردیم
گلشنی با بیان اینکه امروز این ما هستیم که در شرایط جهانی در خواب به سر می‌بریم و سایرین بیدار هستند، توضیح داد: زمانی که ما حتی نامه‌های دانشگاهی خود را به زبان انگلیسی برای یکدیگر می‌نویسیم چه توقعی داریم که اثری از فرهنگ و میراث گذشته ما باقی بماند؟! علت این مشکلات این است که ما به فرهنگ خود که از علوم انسانی بدست می‌آید، بی توجه شده‌ایم.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه بسیاری از اهالی علوم انسانی ما رشته‌های خود را به خوبی نمی‌شناسند، افزود: بنابراین نه مسئولین و خانواده‌ها و نه اساتید و علمای ما اهمیت علوم انسانی را در جامعه نمی‌دانند و آن را معلوم نکرده‌اند! منهای برخی استثنائات و رشته‌ها در علوم انسانی که هر یک تئوری‌هایی پشت سرش است، ما به ابعاد عملی علوم انسانی توجه کردیم منتها با عینک رشته‌های خاص دیگر، نه با عینک فرهنگی! متأسفانه ما نمی‌توانیم برای حل مسائل اقتصادی به تئوری‌های غرب اکتفا کنیم.
*آیا مدل غرب آینده بشریت را تضمین می‌کند
چهره ماندگار فلسفه ایران با تأکید بر اینکه فرهنگ خودکفایی و استقلال ما را مشخص می‌کند، افزود: برای مشخص کردن معیار پیشرفته بودن یک کشور اول باید ببینیم وضعیت علم در آن کشور به چه صورت است، قبول دارم که در این حوزه کم کاری کردیم اما آیا مدل غرب آینده بشریت را تضمین می‌کند؟ راسل در سال 1923 در یکی از کتاب‌های خود پاسخ می‌دهد که علم وسیله کسب قدرت کشورهای غربی شده و اگر همینطور پیش برود، تمدن بشری آینده‌ای نخواهد داشت! بنابراین باید بدانیم جامعه‌ای که همه چیزش را از غرب بگیرد، به جایی نخواهد رسید.
وی چند نکته شامل استقلال، حرکت علمی در مسیر سعادتمندی و کم کردن فاصله فقر و غنا را در علم آموزی صحیح ما مؤثر دانست و توضیح داد: علوم انسانی کاربرد علوم دیگر را در جامعه آسان می‌کند، علوم در تمدن اسلامی در دوران آل بویه و سامانیان پیشرفت کرد و علتش نیز فرهنگ غنی و تضارب آراء در آن دوره بود. دانشگاه استنفرد آمریکا بخشی به نام علوم انسانی با شعار مبنای ایده آل کشف تجارب انسانی برای خود راه اندازی کرده، حتی در بسیاری رشته‌های مهندسی از تعداد زیاد واحد یک مقدار هم به صورت واحدهای انسانی قرار می‌دهند، چرا که از تأثیر آن مطلع هستند.
*ریشه‌فرهنگ در علوم انسانی است
گلشنی با تأکید بر اینکه صرف توجه بر علوم مهندسی و فنی انسان را مادی می‌کند، یادآور شد: غرب امروز به این نتیجه رسیده که توجه صرف به علوم فنی غلط است درست است که فناوری‌های نوین جوامع را دگرگون می‌کند اما ما هم باید حواسمان جمع باشد ابعاد مثبت و منفی مباحث را در نظر بگیریم، نباید تصور کنیم علوم محض فارغ از علوم انسانی است علمای ما بر نقش فلسفه بر فیزیک و علوم طبیعی واقف شوند، حتی اساتید ما دانشجویان را هم برای پرسش‌های انسانی تشویق نمی‌کنند نتیجه هم همین می‌شود که مقالاتمان رونویسی و صرف کمیت بدون تولید و کار عمیق است نیازمند یک بیداری هستیم، امیدوارم اولیای وزارت علوم نیز به این مباحث توجه کنند.
غرب امروز به این نتیجه رسیده که توجه صرف به علوم فنی غلط است. صرف توجه بر علوم مهندسی و فنی انسان را مادی می‌کند
وی خطاب به حضار این نشست گفت: وظیفه امروز ما فرهنگ و هویت سازی است فرهنگ ریشه‌اش در علوم انسانی است و ما به کلی از آن غفلت کرده‌ایم باید این مباحث را در محیط‌های علمی تعلیم دهیم، امروز ما با چند مسئله روبه رو هستیم نخست اینکه چگونه عقب ماندگی خود را جبران کنیم، دوم چطور کیان اسلامی خود را در برابر تهاجم فرهنگی حفظ کنیم و سوم چطور به سطح علم روز دست یابیم؟
وی با اشاره به اهمیت تولیدگری در رشته‌های علوم انسانی و نقد مدل‌های مختلف گذشته اظهار داشت: اینکه در هفت سال 2005 تا 2012 تعداد مقالات علمی ما از هشت هزار به 40 هزار رسیده چه فایده‌ای دارد؟ آیا صادرات ما را افزایش داده یا از میزان واردات کاسته است؟ علم باید به بی نیازی ما کمک کند وگرنه این علم بی اثر است. امروز غرب رشته‌های بین علوم پایه و علوم انسانی راه اندازی کرده و دانشجویان این دروس را مشترک می‌گذرانند حتی درجه‌هایی هم در دانشگاه‌هایی نظیر MIT به دانشجویان می‌دهند.
گلشنی وظیفه رسانه‌ها را نیز در اطلاع رسانی و تغییر نگرش خانواده‌ها به حوزه علوم انسانی بسیار مؤثر دانست و گفت: نیازی نیست از غیب تعریف کنیم همین که پایمان را به دانشگاه‌ها باز کنیم متوجه بی فرهنگی و بی اخلاقی خواهیم شد در بحث از تجاری سازی نیز باید بگویم که درست است علوم باید کاربردی شوند اما این غیر از تجاری سازی است باید تصمیم گیری درباره علوم انسانی را به اصحاب این حوزه بسپاریم نه آقایان مهندسی و فنی!
وی در پایان صحبت‌های خود گفت: علوم انسانی لوازمی دارد لازم است نظریات علوم انسانی در پرتو منویات قرآن و روایات بررسی شود، تنها در این صورت ما از مردگی بیرون می‌آییم اینها همه یک پیکار از جانب اصحاب علوم انسانی، روشنفکری و اصحاب رسانه کشور است.
* رونمایی از سایت «عصر اندیشه»
در ادامه این مراسم، قلم زرین «عصر اندیشه» به گلشنی پدر فلسفه علم در ایران، علیرضا ذاکری گرافیست و خالق پرتره‌های اندیشمندان علوم انسانی و کیومرث منشی‌زاده پدر شعر ریاضی اهدا شد.
پیام فضلی‌نژاد، سردبیر مجله عصر اندیشه طی سخنانی کوتاه گفت: استاد منشی‌زاده با آثار خود از دهه 40 در مجلات معتبر درخشیدند، ایشان فلسفه را به شعر تبدیل کرده و اشعار انقلابی گفتند. ابتدای انقلاب زمانی که بحث دفاع از انرژی هسته ای مطرح شد، ایشان نخستین کسی بود که علیه کارتر در روزنامه کیهان مقاله نوشت و از انرژی هسته‌ای دفاع کرد. امیدوارم ایشان با توجه به کسالتی که دارند باز هم به دوران اوج خود باز گردند و در صحت و سلامت باشند.
همچنین با کلیک نمادین مهدی گلشنی، سایت عصر اندیشه به نشانی www.asreandisheh.ir رونمایی شد.
انتهای پیام/ فارس
کد مطلب: 424861