تفکرات «دوگین» ضد لیبرالیسم است/ از رویدادهای روسیه غافلیم/ مفهوم انتظار «فرا جهانی» است
20 بهمن 1394 ساعت 12:27
«الکساندر دوگین» فیلسوف روسی مهمان ویژه چهارمین شب علوم انسانی بود. مدعوین حاضر در این مراسم ضمن گلایه از بی‌توجهی مترجمان ایران به آثار دوگین، نظریات وی را در مقابله با لیبرالیسم قلمداد کرده و آن را ترکیبی از سنت‌ها و آرمان‌گرایی دانستند.
به گزارش سرویس مذهبي تفتان ما، چهارمین «شب علوم انسانی» به همت مجله عصر اندیشه با مشارکت شبکه افق، مرکز تحقیقات صدرا و فرهنگسرای اندیشه شب گذشته (دوشنبه ۲۰ بهمن) در این فرهنگسرا برگزار شد.
در این مراسم از نیم قرن تلاش‌های علمی منوچهر آشتیانى جامعه‌شناس سرشناس ایرانى تقدیر به عمل آمد، همچنین پرفسور الکساندر دوگین فیلسوف شهیر روس و مشاور رئیس‌جمهوری این کشور درباره «تئوری چهارم سیاست» سخنرانی کرد و در میزگرد «آینده فلسفه‌های سیاسیِ معاصر در جهان» شرکت کرد.
* اهمیت اندیشه دوگین در مقابله با لیبرالیسم است
در ابتدای این مراسم، سجاد نوروزی، پژوهشگر فلسفه به معرفی اندیشه‌های دوگین پرداخت و گفت: فلسفه سیاسی دوگین در انتزاع شکل نگرفته بلکه امر سیاسی را به مثابه امر واقع در نظر گرفته است. سه ایدئولوژی در قرن بیستم به نام فاشیسم، کمونیسم و لیبرالیسم وجود داشت که با از بین رفتن دو ایدئولوژی اول، لیبرالیسم خود را جایگزین معرفی کرد.
مدیر فرهنگسرای اندیشه با بیان اینکه اهمیت اندیشه دوگین در مقابله با لیبرالیسم است، افزود: در مواجهه با غرب، روسیه به عنوان قطب فرهنگی قد علم می‌کند و در این مواجهه وی معتقد است که ایران نیز کنار روسیه قرار می‌گیرد. به تعبیری، «دوگین» در پی رنسانس شرقی است که مهمترین امر جوامع شرقی است که به عنوان هویت نظام‌مند در برابر غرب بایستد.
نوروزی همچنین یادآور شد: زمانی که به لیبرالیسم می‌اندیشیم، انگاره‌های مثبت به ذهن می‌رسد این یک رواداری سیاسی است. اما این واقعیت لیبرالیسم نیست؛ مشکلاتی که در سیطره نظام لیبرالیستی مانند مشکلات عراق و سوریه و گروه تروریستی ماقبل تاریخی مثل داعش وجود دارد، آن روی سکه نظام لیبرالیستی است.
رضا واعظی، دانش‌آموخته جامعه شناسی و از شاگردان منوچهر آشتیانی نیز در ادامه این نشست به معرفی استاد خود پرداخت و گفت: آشتیانی یکی از روشنفکران مستقل ایرانی معاصر است و جزو پژوهشگران خویش‌فرما است که مستقلانه به فرهنگ خود خدمت می‌کند.
وی با بیان اینکه دانش و آگاهی آشتیانی، وامدار ژرف‌اندیشی است که چراغ اندیشه را روشن نگاه داشته است، اظهار داشت: وی از جامعه شناسان برجسته محسوب می‌شود که هیچگاه از مبارزه علیه امپریالیست باز نایستاده است.
*«دوگین» باور به تعامل مردم به مردم دارد
در ادامه نشست، پیام فضلی‌نژاد سردبیر مجله عصر اندیشه طی سخنانی اظهار داشت: آنچه در نظر دوگین مهم است، این نیست که روسیه فرهنگ و تمدن خود را به ایران تحمیل کند، بلکه «دوگین» باور به تعامل مردم به مردم دارد و در راه رابطه فرهنگی ایران و روسیه و مردمانشان تلاش می‌کند.
وی با اشاره به اینکه «دوگین» در حوزه فلسفه سیاسی، سیاست را در سطح نمی‌بیند، یادآور شد: وی ایران را شریک بزرگ روسیه می‌داند.
فضلی‌نژاد خاطر نشان کرد: اندیشه‌های دوگین یکجانبه‌گرایی آمریکا را بر هم می‌زند و برپایی چنین جلساتی برای تعامل اندیشمندان ایرانی یا غربی و شرقی مفید است و خیلی اشتراکات و افتراقات از این جلسات مشخص می‌شود.
*مفهوم انتظار «فرا جهانی» است
منوچهر آشتیانی، پیشکسوت جامعه‌شناسی ایران نیز طی سخنانی در این نشست عنوان کرد: در هر کجای این دنیا که متولد شده باشی، اعم از شرق یا غرب، یک امر ساده وجود دارد و آن این است که اگر من ایرانی هستم و می‌خواهم خودم را بشناسم باید خودم را در دیگری درک و منعکس کرده و آن دیگری را در خود احساس کنم.
وی در ادامه افزود: منِ ایرانی زمانی که می‌خواهم خودم را با یک آلمانی نزدیک کنم، به این معنی است که می‌خواهم بفهمم چقدر ایرانی هستم و چه تفاوت‌هایی با آلمانی دارم، و این به معنای هرمنوتیک است.
آشتیانی همچنین یادآور شد: اگر امروز شعری از حافظ می‌خوانیم، یعنی شعر هفت قرن پیش را به قرن بیست و یکم آورده‌ایم؛ آیا «سحر» و «دولت بیدار» حافظ، همان «سحر» و «دولت بیدار» من است؟
وی با اشاره به مفهوم انتظاری که «الکساندر دوگین» مطرح کرد، گفت: انتظار در بین همه مردم دنیا و نهضت‌های جهانی وجود دارد. فرجام‌شناسی دینی بدین معنی است که آن جهان سرانجام برآورده خواهد شد و این به معنایی فراجهانی است. مفهوم فراجهانی انتظار بعد از رنسانس به مفهوم این‌جهانی تقلیل یافت و متفکران غربی تلاش کردند، ناکجا آباد را در این جهان برآورده کنند.
آشتیانی مدعی شد: انتظار به ما امید خواهد داد اما هیچگاه برآورده نخواهد شد، چرا که امید همیشه باید وجود داشته باشد.
* تفکرات «دوگین» به فارسی ترجمه نشده است
جهانگیر کرمی، استاد دانشکده مطالعات جهان در سخنانی اظهار داشت: متأسفانه ترجمه فارسی کتاب «تئوری چهارم سیاست» نایاب است، همچنین مقاله‌های پرفسور دوگین در ایران ترجمه نشده است.
وی به اینکه سیر تاریخی اندیشه «دوگین» از تجربه متفاوت مذهب در روسیه برمی‌خیزد، توضیح داد: مذهب در اروپا حکومتی دیرینه داشته است پس از رنسانس آن دوره را دوره تاریکی و قرون وسطی نام گذاری کردند درحالی که روسیه 1200 سال تاریخ دارد و اواخر قرن دهم میلادی روس‌ها مسیحیت ارتدوکس را پذیرفتند که پس از حمله مغول، مسیحیت به مناطق دورتر روسیه می‌رود و نقش مذهب آزادی بخش را بازی می‌کند.
استاد مدعو دانشگاه روسیه اظهار داشت: به تعبیر «سیدجواد طباطبایی» تاریخ روسیه ذیل تاریخ غرب بازتعریف می‌شود چرا که آنجا که غرب تجربه بدی از حکومت دینی داشته، روسیه این تجربه را نداشته است تا اینکه اوایل قرن هجدهم «پطر کبیر» در روسیه حاکم می‌شود و تاریخ روسیه به قبل و بعد از «پطر» تقسیم می‌شود، وی تلاش می‌کند روس‌ها را مدرن کند.
کرمی با اشاره به اینکه در طول تاریخ روسیه به دوگانه غرب‌گرایی افراطی و ضد غربی افراطی تمایل پیدا می‌کند، افزود: «لنین» و «استالین» ضد غرب هستند و اندیشه «دوگین» نیز ترکیبی از سنت‌ها و ملی‌گرایی روسی و مکتب فرانکفورت است.
وی مدعی شد: تفکر «دوگین» هنوز نامی ندارد و هنوز مشخص نیست که سرانجام تفکر «دوگین» به کجا ختم می‌شود، اما باید آثار وی در ایران ترجمه و این تفکر بیشتر قابلیت نقد پیدا کند، نقدی اساسی نسبت به تفکر «دوگین» وجود دارد این است که چگونه می‌توان ملی‌گرایی روسی را با جهان‌گرایی جمع کرد؟
سیدحسین علوی دانش‌آموخته فلسفه نیز در این نشست در پاسخ به اظهارات کرمی عنوان کرد: تئوری دوگین در فلسفه سیاسی حرف جدیدی است. ایشان صاحب تفکر است.
وی اظهار داشت: روس‌ها پیوندهای عمیق و دیرینه ای با غرب داشتند، اما اکنون روسیه در حال بر هم زدن این سرمایه‌گذاری هستند. حضور روس‌ها در منطقه جنگی خاورمیانه، باعث افول قدرت غرب شده است.
* رسانه‌های ۲۴ ساعته پس از تسخیر لانه جاسوسی به وجود آمد
در پایان این نشست نیز نادر طالب‌زاده، پژوهشگر و مسبّب حضور دوگین در ایران عنوان کرد: مسئله مهم ما انقلاب اسلامی و وضع موجود ما است، چرا که امپریالیست و کشورهای غربی براساس وضعیت انقلاب اسلامی عکس‌العمل نشان می‌دهند، حضور «دوگین» در ایران غرب را عصبانی کرده است، زمانی که روسیه به داعش حمله کرد حضور دوگین در یک برنامه تلویزیونی برای غربی‌ها معنی‌دار بود و نتوانستند به سادگی آن را تحلیل کنند.
وی در ادامه افزود: حضور پرفسور دوگین در ایران در این مقطع بسیار مهم است. متأسفانه در زمان‌های دیگری که به ایران آمدند، حضور ایشان دیده نشد و این برای اولین بار است که حضور ایشان در ایران مطبوعاتی شد.
طالب‌زاده با بیان اینکه در یک فضای جدیدی هستیم؛ اظهار داشت: ما در کنار نیروهای روس، نیروهای حزب‌الله را می‌بینم. این نشان می‌دهد در یک خط واحد هستیم. روسیه به صورت عملیاتی در مقابل دشمن مشترکمان ایستاده است.
این پژوهشگر و فعال رسانه‌ای در بخشی دیگری از سخنان خود گفت: متأسفانه توجه رسانه‌های ایران معطوف به اخبار غرب به ویژه آمریکاست و از اخبار و رویدادهای روسیه غافل هستند.
وی همچنین تأکید کرد: برنامه‌های شبکه‌های 24 ساعته خبری پس از انقلاب اسلامی ایران و تسخیر سفارت آمریکا در ایران ایجاد شده است چرا که شبکه‌های معروف خبری برای پوشش ماجرای تسخیر سفارت آمریکا به این نتیجه رسیدند که مخاطب اخباری که از ایران و ماجرای سفارت پخش می‌شود، بیشتر از «شو»های تلویزیونی بود! بنابراین بسیاری از شبکه‌های خبری به این نتیجه رسیدند که 24 ساعته اخبار را منتشر کنند.
انتهای پیام/ فارس
کد مطلب: 426844