تفتان ما - وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی چیست؟

با توجه به نزدیکی انتخابات، نگاهی خواهیم داشت به وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جمهوری اسلامی ایران.

به گزارش سرویس سياسي تفتان ما، به نقل از سلام کمیجان، با توجه به نزدیکی انتخابات، نگاهی خواهیم داشت به وظایف نمایندگان مجلس شورای اسلامی.

نمایندگان مجلس و به طور کلی مجلس شورای اسلامی دو وظیفه اصلی دارند:

الف) قانون‌گذاری
ب)نظارت

الف – قانون‌گذاری:
بر اساس اصل هفتاد و یکم قانون اساسی مجلس شورای اسلامی، صلاحیت عام قانون‌گذاری را دارا می‌باشد: «مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند».

بر این اساس:

یکم: پیشنهاد و پیش نویس قوانین تحت دو عنوان لایحه و یا طرح به مجلس وارد می‌شود:

«لایحه» مصوبه ای است که از طرف دولت پس از گذراندن مراحل قانونی برای تصویب به صورت قانون به مجلس ارائه می‌شود که ممکن است چند منشأ داشته باشد:

۱- دولت، ۲- رئیس قوه قضائیه، ۳- شورای عالی استان‌ها.

« طرح » پیشنهادی است که توسط حداقل پانزده نفر از نمایندگان مجلس یا شورای عالی استان‌ها به مجلس ارائه می‌گردد.

لوایح و طرح‌ها بر اساس درجه اهمیتشان به عادی، یک فوریتی، دو فوریتی و سه فوریتی، تقسیم می‌شوند.

دوم: قوانینی که جنبه تصویبی دارند نظیر:

۱- قانون بودجه (اصل ۵۲ قانون اساسی)

۲- عهدنامه‌ها و قراردادهای بین‌المللی (اصل ۷۷ قانون اساسی)

۳- تغییر خطوط مرزی (طبق اصل ۷۸ قانون اساسی)

۴- محدودیت‌های ضروری کشور در شرایط اضطراری نظیر جنگ و… (اصل ۷۹ قانون اساسی)

۵- اخذ وام و کمک مالی (اصل ۸۰ قانون اساسی)

۶- استخدام کارشناسان خارجی (اصل ۸۲ قانون اساسی)

۷- انتقال بناها و اموال دولتی (اصل ۸۳ قانون اساسی)

سوم، تفسیر قانون عادی: بر اساس اصل ۷۳ قانون اساسی: شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است.

چهارم: دامنه اختیارات مجلس در امر قانون‌گذاری به ضرورت تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با احکام شرع و قانون اساسی تأکید شده است (اصل چهارم و هفتاد و دوم قانون اساسی)

دوم نظارت: مجلس شورای اسلامی علاوه بر وظیفه قانون گذاری، مسئولیت‌های نظارتی نیز بر عهده دارد:

۱- نظارت (دخالت) مجلس در تشکیل دولت:

وزرا پس از انتخاب توسط رئیس جمهور، برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شوند (اصل ۱۳۳ قانون اساسی) و مجلس باید نظر خود را مبنی بر اعتماد یا عدم اعتماد به فرد فرد آنها اعلام کند (اصل ۸۷ قانون اساسی).

۲- نظارت عام نمایندگان:

یکم – تذکر:

تذکر شفاهی: هر یک از نمایندگان می‌تواند در نطق بیش از دستور خود هر گونه کوتاهی مجریان در اجرای قوانین را به طور شفاهی تذکر دهد.

تذکر کتبی: در صورت نقض قانون یا سوء جریان امور در دستگاه های اجرایی، نمایندگان مجلس می‌توانند از طریق رئیس مجلس به وزیر مسئول یا رئیس جمهور به طور کتبی تذکر دهند.

دوم – سؤال:

– سؤال: بر اساس اصل ۸۸ قانون اساسی:«در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول درباره یکی از وظایف آنان سؤال کنند، رئیس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شده و به سؤال جواب دهد».

طبق اصول ۱۳۷ و ۱۲۲ قانون اساسی وزرا و رئیس جمهور در مقابل مجلس مسئول هستند از این رو نمایندگان مجلس می‌توانند آنان را مورد سؤال قرار دهند.

سوم – استیضاح: استیضاح رئیس جمهور، وزرا و هیئت وزیران: (بر اساس اصل ۸۹ قانون اساسی)

۳- نظارت بر امور مختلف کشور:

یکم: تحقیق و تفحص: طبق اصل ۷۶ قانون اساسی «مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد».

بر این اساس موضوع تحقیق و تفحص عام است و شامل کلیه بخش‌های کشور علاوه بر وزارتخانه ها و دولت می‌گردد.

دوم: اصل نود قانون اساسی: بر اساس این اصل «هر کسی شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه داشته باشد می‌تواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند.

مجلس موظف است به این شکایت رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قوه قضائیه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی را از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در مواردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند».

۴- نظارت اطلاعی:

یکم: صلح دعاوی: طبق اصل ۱۳۹ قانون اساسی: «صلح دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی یا ارجاع آن به داوری در هر مورد، موکول به تصویب هیئت وزیران است و باید به اطلاع مجلس برسد».

دوم: اطلاع از رسیدگی به اتهام برخی از مجریان: بر اساس اصل ۱۴۰ قانون اساسی: «رسیدگی به اتهام رئیس جمهور و معاونان او و وزیران در مورد جرایم عادی با اطلاع مجلس شورای اسلامی و در دادگاه های عمومی دادگستری انجام می‌شود».

سوم: ارسال تصویب نامه‌ها و آیین نامه های دولت برای رئیس مجلس: به موجب اصل ۱۳۸ قانون اساسی: «… تصویب نامه‌ها و آیین نامه های دولت و مصوبات کمیسیون‌های مذکور در این اصل، ضمن ابلاغ برای اجرا به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی می‌رسد تا در صورتی که آنها را برخلاف قوانین باید با ذکر دلیل برای تجدید نظر به هیئت وزیران بفرستد.

۵- نظارت مالی:

یکم: تصویب بودجه سالانه (اصل ۵۲ قانون اساسی)

دوم: دیوان محاسبات کشور مستقیماً زیر نظر مجلس شورای اسلامی می‌باشد و.. (اصل ۵۴ و ۵۵ قانون اساسی)

ب- نظارت:

حال جهت اطلاع و آگاهی از جایگاه مجلس شورای اسلامی در قانون اساسی و همچنین نحوه اداره مجلس بر اساس آئین نامه داخلی و آشنایی با بخش‌های مختلف مجلس شورای اسلامی که مسئولیت ارتباط با مردم را به اشکال مختلف به عهده دارند به طور خلاصه اطلاعاتی ارایه می‌گردد.

وظایف قانون‌گذاری نمایندگان و مراحل تصویب قانون

ـ مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رای مخفی انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد.

ـ دوره نمایندگی مجلس چهار سال است.

ـ عده نمایندگان مجلس شورای اسلامی دویست و نود نفر است.

ـ زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند.

ـ مجلس شورای اسلامی با حضور دو سوم مجموع نمایندگان (۱۸۰ نفر) رسمیت پیدا می‌کند.

ـ مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش کامل آن باید از رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود.

ـ مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند.

ـ مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این مسئله به عهده شورای نگهبان می‌باشد.

ـ به منظور پاسداری از احکام اسلامی و قانون اساسی از نظر عدم مغایرت مصوبات مجلس شورای اسلامی با آنها، شورایی به نام شورای نگهبان تشکیل شده است.

انتهای پیام/