تفتان ما - «توسعه» از چه زمانی به ایران وارد شد/آسیب‌های توسعه غربی چیست

«توسعه» از چه زمانی به ایران وارد شد/آسیب‌های توسعه غربی چیست

چهره ماندگار فلسفه ایران گفت: از دورانی که تجدد مآبی روی داد و تعابیر اسلامی به ضعف کشیده شد، توسعه در کشور اهمیت پیدا کرد، بنابراین توسعه‌ای که از غرب نشأت گرفت بی‌اخلاق بود، چرا که به هر قیمتی تلاش داشت به منفعت برسد.

به گزارش سرویس مذهبي تفتان ما، کریم مجتهدی چهره ماندگار فلسفه ایران و عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره مفهوم توسعه و اهمیت آن در جامعه امروز ما گفت: توسعه اصولاً مفهوم جدیدی است که در خود غرب هم از قرن هجدهم همزمان با عصر روشنگری به تعبیر خودشان رواج پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه هر انسان و جامعه‌ای خواستار دستیابی به توسعه است، افزود: علم به معنای جدید کلمه از سال‌های 1700 میلادی در کشورهای اروپایی مفهوم پیدا کرد و در قرن هجدهم به مرحله‌ای رسید که مردم بدان اعتقاد پیدا کردند.
مجتهدی با بیان اینکه فلسفه فرانسیس بیکن نوعی روش‌شناسی براساس تجربه و آزمایش است، اظهار داشت: بیکن معتقد است که عقل باید در برابر طبیعت تعظیم کند تا از این طریق به شناخت از طبیعت دست یابد، اما به دلیل نواقص این فلسفه، پس از آن فلسفه دکارت به میدان آمد.
وی ادامه داد: در ادامه این ریاضی است که در همه علوم معنا پیدا می‌کند، برخی متفکران نیز مبانی نظری اقتصادی مدرن را که افرادی نظر آدام اسمیت مطرح کرده بودند، مبنای تحلیل‌های خود قرار دادند و گفتند که سرچشمه ثروت هر ملت اقتصاد است و این فرهنگ توسعه است که می‌تواند به بهره وری کشورها در برابر دیگر کشورها و منافع آنها در برابر دیگران بیانجامد.
مجتهدی با اشاره به اینکه خود توسعه به معنای عملی آن به نفع بشریت نیست، ابراز داشت: این کارخانه‌های انگلستان، آمریکا و دیگر کشورهای پرمنافع بود که از این مسیر به نفع و سود رسید و در مقابل دیگر کشورها تحت استعمار و بهره وری فراوان بودند، در حالی که توسعه از دوران مشروطه نیز به ایران ورود پیدا کرد.
وی افزود: از دورانی که تجدد مآبی روی داد و تعابیر اسلامی به ضعف کشیده شد، توسعه در کشور اهمیت پیدا کرد، بنابراین توسعه‌ای که از غرب نشأت گرفت بی‌اخلاق بود، چرا که به هر قیمتی تلاش داشت به منفعت برسد، در خود غرب هم ما نمونه‌های بسیاری را شاهد هستیم که این توسعه، بی‌اخلاق است، هر چند شاید برای شهروندان خودشان سود و ثروت به همراه داشته باشد، اما در واقع این سود به نفع جوامعی مثل ما نیست.
این چهره ماندگار فلسفه ایران با اشاره به اینکه مهم‌ترین مشکل ما در این زمینه در کشور این است که واقع بین نبوده و مشکلاتمان را خوب نمی‌شناسیم، یادآور شد: بنابراین نخست باید مسائل را شناخت، درست است که فناوری مادی است، اما ما باید خودمان به این فناوری دست یابیم تا تقلید نکرده باشیم، چنین امری نیز با پشتوانه صحیح فرهنگی امکان پذیر است.

وی مهمترین معضلات دستیابی به توسعه غربی را دور شدن از اصالت فرهنگی، سلایق شخصی و روحی ایرانیان و اعتقادات آن‌ها برشمرد و گفت: برای اینکه از این آسیب‌ها دور باشیم باید تفکرمان را تصحیح کنیم، توسعه‌مان ظاهری نباشد، بلکه علم را خود رد اختیار بگیریم و تنها به ظواهر توجه نکنیم.
مجتهدی در پایان خاطرنشان کرد: در نهایت همیشه مطرح می‌کنم که توسعه با تحمیل متفاوت است باید تفکر صحیحی در این راستا داشته باشیم و نخستین گام نیز فهم صحیح مباحث و طرح مسأله است بنابراین به یاد داشته باشیم که با اتکا به همت به توسعه مورد نظر دست یابیم.
انتهای پیام/ فارس