تفتان ما - تب کردن همیشه هم مضر نیست!

تب از علائم بیماری بوده و حالتی است که در آن دمای بدن جانوران خون‌گرم از مقدار طبیعی آن بیش‌تر شده و نقطه ثبت دمایی در مغز (set-point) جابجا می‌شود.

به گزارش سرویس خبری تفتان ما، تب نشانهٔ مبارزهٔ بدن در برابر عوامل بیماری‌زا است و گاهی نیز پاسخ دمایی دستگاه ایمنی بدن نسبت به عفونتهای داخلی تلقی می‌شود. در واقع در گرمای حاصل از تب بسیاری از میکروبها توانایی رشد ندارند
تب نشان می دهد بدن شما کوشش می‏کند که با یک عفونت بجنگد. تب ناراحت‏ کننده و گاهی اوقات دردناک است، اغلب در شب بدتر می‏شود و می‏تواند خواب شما را به هم بزند. تب را جدی بگیرید.در هنگام تب گاهی تمام بدن شما درد دارد و احساس مریضی و گرما می‏کنید.
اگر به تب مشکوک هستید؟ حالا دما را اندازه بگیرید اگر درجه حرارت دهانی بیشتر از5/37 درجه سانتی گراد است؟ به پزشک مراجعه کنید؛ در غیر اینصورت، در صورت لزوم از داروی ضد تب استفاده کنید.

اگر مشکل طبی جدی دارید، در صورت لزوم از داروی ضد تب استفاده کنید. و یا احساس سردرد شدید دارید و یا توهم دارید یا گیج هستید؟ توصیه های خانگی را مطالعه کنید.
همچنین اگر بعد از 2 ساعت پس از درمان خانگی، دمای بدن شما بیش از 5/38 درجه سانتی گراد دهانی است؟ و یا خیلی ناخوش هستید؟ به بیمارستان مراجعه کنید.
اگر بیش از 3 روز تب داشته اید، هم به بیمارستان مراجعه کنید.
دمای بدن با دماسنج طبی اندازه‌گیری می‌شود. دمای بدن می‌تواند از راه دهان (زیر زبان)، مقعد (دقیق‌ترین شیوه؛ که برای نوزادان و کودکان خردسال استفاده می‌شود)، زیر بغل و یا پردهٔ گوش (از طریق اندازه‌گیری اشعه‌های فروسرخ) انجام گیرد.
دمای به دست آمده از طریق دهان و زیر بغل نسبت به دمای به دست آمده از طریق مقعد پایین‌تر هستند (تفاوتی برابر ‎0٫4°C برای اندازه‌گیری از طریق دهان؛ ‎0٫8°C از طریق زیر بغل)؛ بنابراین این تفاوت باید به هنگام اندازه‌گیری میزان تب مورد توجه قرار گیرد.
دمای طبیعی بدن انسان که از راه دهان و در حالت استراحت اندازه‌گیری شود برابر است با 0٫4±36٫8 درجهٔ سلسیوس. به این ترتیب هر دمایی که از طریق دهان اندازه‌گیری شود و بین 36٫4 و 37٫2 باشد طبیعی است.
دماسنج طبی نشانگر تب ‎38٫5°C
با این وجود، موارد بسیاری هستند که در تغییر دمای بدن نقش دارند؛ و باید هنگام اندازه‌گیری مورد توجه قرار گیرند. سن، لباس‌های فرد، دمای اتاق و ساعات مختلف در طول روز در دمای بدن تغییر می‌گذارند. دمای بدن در طول شبانه‌روز به طور طبیعی تغییر می‌کند. کمترین دمای بدن در حدود ساعت 4 صبح، و بیش‌ترین دما حدود ساعت 18 می‌باشد (البته به شرط این که عادت فرد این باشد که در روز بیدار باشد و در شب بخوابد). به این ترتیب، دمای 37٫5 درجهٔ سلسیوس که از طریق دهان و به هنگام عصر گرفته شده باشد، الزاماً تب نیست؛ در حالی که همین دما صبحگاه تب محسوب می‌شود.
به هنگام اندازه‌گیری دمای بدن از طریق دهان باید در نظر داشت که خوردن، نوشیدن و سیگار کشیدن حداقل 20 دقیقه قبل از اندازه‌گیری موجب تغییر دمای دهان می‌شود. دمای بدن پس از صرف غذا افزایش می‌یابد.
نکتهٔ دیگر این است دمای طبیعی افراد نسبت به یک‌دیگر، و حتی نسبت به روزهای مختلف متغیر است. در زن‌ها دمای بدن با توجه به چرخهٔ ماهیانه نیز تغییر می‌کند (به طور متوسط، دمای بدن زنان به مدت 14 روز پس از تخمک‌گذاری ‎1°C افزایش می‌یابد).
به‌علاوه، عوامل روان‌شناختی نیز موجب تغییر دمای بدن می‌شوند.
تب نتیجهٔ پاسخ دمایی در برابر عفونت‌ها و برخی از بیماری‌هاست:
– بیماری‌های عفونی چون آنفلوآنزا، سرماخوردگی، ایدز، مالاریا، گاستروآنتریت (التهاب ویروسی معده و روده‌ها) و مونونوکلئوز عفونی
– التهابهای پوستی چون کورک، آکنه و آبسه
– بیماری‌های نقص ایمنی چون سارکوئیدوز و لوپوس منتشر
– تخریب بافتها، همچون همولیز (تخریب گلبول‌های قرمز)، انفارکتوس (مرگ ناگهانی همه یا بخشی از سلول‌های یک بافت به علت کمبود اکسیژن)، سندرم له‌شدگی، رابدومیولیز و خونریزی مغزی
– تب‌های حاصل از مصرف داروهایی چون لاموتریژین، پروژسترون و نیز شیمی‌درمانی؛ تب‌های حاصل از مصرف برخی داروها به عنوان اثر جانبی دارو (همچون آنتی‌بیوتیک)؛ و تب‌های حاصل از قطع برخی داروها چون هروئین و فنتانیل
– سرطانها، به‌خصوص سرطان خون، سرطان لنف و سرطان کلیه
– برخی اختلالات متابولیسم چون نقرس و پورفیری
فواید تب
این که تب برای بدن مفید است یا مضر سؤالی است که به دیدگاه پزشکان و کارشناسان بستگی دارد. در هر حال، از لحاظ علمی، تب پاسخی ایمنی است که به بدن کمک می‌کند تا دربرابر عوامل بیماری‌زا مقابله کند، و از این نظر مفید است.
تب مانع از رشد و حتی موجب مرگ برخی از عوامل بیماری‌زا می‌شود. به علاوه، بالا رفتن دمای بدن موجب تکثیر گلبول‌های سفید و افزایش بازده آن‌ها در مقابل میکروبها می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند که تب آثار مؤثری بر بهبودی دارد:
– افزایش تحرک گلبول‌های سفید
– تقویت فاگوسیتوز در گلبول‌های سفید
– کاهش اثر آندوتوکسین موجود در غشای سلولی باکتریها
– تکثیر لنفوسیت‌های تی
– تقویت عملکرد اینترفرون
– افزایش میزان تولید پادتن
پیش از آن که آنتی‌بیوتیکها ابداع شده و به بازار بیایند، برای درمان سیفیلیس عصبی، به طور عمدی و مصنوعی، در بیمار تب ایجاد می کردند که این عمل نتیجه‌بخش هم بود.
درمان
هر تبی لزوماً مورد درمان مستقیم قرار نمی‌گیرد. تب نشانهٔ مبارزهٔ بدن در مقابل عوامل بیماری‌زا است، و در صورتی که مقدار آن خیلی زیاد نباشد، اغلب داروهایی برای درمان بیماری، و نه درمان مستقیم تب مصرف می‌گردند. با این وجود، برای جلوگیری از افزایش تب و ایجاد نقص در بدن، تب باید دائماً کنترل شود.
برای تب کمتر از 40 درجه به تنهایی نیازی به درمان نیست، مگر آن که پزشک ملاحظات دیگری دربارهٔ بیمار داشته باشد. به بیمارانی که تب دارند توصیه می‌شود به مقدار کافی مایعات بنوشند، چرا که تب موجب تبخیر آب بدن می‌شود. از آنجا که مصرف آب بیش از حد موجب هیپوناترمی (کاهش نمک‌های محلول در پلاسمای خون، به خصوص سدیم) می‌شود، مصرف سایر نوشیدنی‌ها نیز توصیه می‌شود.
بسیاری از بیماران به علت علایم تب از دارو استفاده می‌کنند. تب موجب افزایش تپش قلب می‌شود؛ و ممکن است به افراد مسن یا افرادی که دچار بیماری‌های قلبی و عروقی هستند فشار وارد کند.
برای پایین آوردن تب یا قطع آن از تب‌بُرهایی چون پاراستامول، ایبوپروفن و گاه آسپیرین استفاده می‌شود. استامینوفن و ناپروکسن هم با تب مرتبط هستند. مکانیسم اثر داروهای ضد تب، جلوگیری یا مختل کردن تولید یا فعالیت آنزیم‌های مربوط به سنتز (تولید) پروستاگلاندین است.
علاوه بر مصرف دارو، استفاده از لباس یا حولهٔ مرطوب و خنک، پاشویه و حمام با آب ولرم موجب کاهش دمای بدن می‌شود. این روش برای نوزادان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که بهتر است از مصرف دارو جلوگیری شود.
همچنین دمای بدن می‌تواند از طریق تبخیر (عرق کردن) یا جریان همرفتی کاهش یابد.
تب در نوزادان
تب در نوزادان می‌تواند موجب تشنج شود. خردسالانی که کم‌تر از 5 سال سن دارند، به‌ویژه نوزادان و کودکان 6 ماهه تا 3 ساله آمادگی ابتلا به تشنج در کنار تب را دارند. برای جلوگیری از این حالت، باید دمای بدن نوزاد به آرامی پایین بیاید.
در گذشته، برای کاهش تب نوزادان حمام با آبی که ‎2°C از دمای بدن نوزاد خنک‌تر است و مصرف با هم پاراستامول و آسپیرین، به منظور جلوگیری از تشنج و تبخیر آب بدن و نیز افزایش آرامش کودک، توصیه می‌شد. با این وجود، هیچ‌یک از تحقیقات جدید تأثیر تب‌بُرها را در جلوگیری از تشنج ثابت نکرده‌است.
به‌علاوه، تعداد کمی از نوزادان (2 تا 5٪) دچار تشنج می‌شوند. بنابراین، از آن‌جا که هدف از تب مبارزه با عفونت است، استفاده از تب‌بُر برای نوزادانی که ریسک تشنج ندارند ضروری نیست.
درمان تب
درصورتی که دمای بدن نوزاد به ‎38٫5°C برسد، مصرف تنهای پاراستامول توصیه می‌شود.
در صورت تب نوزاد، هرچند خفیف، باید به پزشک مراجعه شود (مراجعه به اورژانس به‌هنگام تب شدید ضرورت دارد). در این فاصله، پایین آوردن تب نوزاد با استفاده از لباس‌های نازک، مصرف نوشیدنی‌های خنک و کاهش دمای اتاق نیاز است.
در موارد زیر باید سریعاً به یک پزشک مراجعه کرد:
– نوزاد کوچک‌تر از 3 ماه
– دمای بیش از ‎40°C
– کاهش وزن
– تشنج مکرر یا طولانی با وجود تلاش برای کاهش دما
– لکه‌هایی بر روی پوست
– بی‌هوش شدن
– گریهٔ دائم
– سایر موارد خطرناک
نکات مهم:
– تب بالای 39/5 درجه سانتی گراد در یک کودک یا نوجوان غیر عادی نیست. اما در بزرگسالان هنگام تب بالای 38/3درجه سانتی گراد، باید به پزشک مراجعه کرد.
– وقتی تب خیلی بالا باشد، می‏توانید از بسته‏های یخ روی کشاله ران و زیر بغل کودک استفاده کنید، اما بهتر است اول با پزشک، در این باره مشورت کنید.
– اگر تب بالا با گرفتگی گردن، تنفس سخت، گیجی شدید، سستی و رخوت، هذیان گویی، تشنج یا سرفه با خلط رنگی همراه باشد، به پزشک یا اوژانس زنگ بزنید.
– هرگز از الکل برای ماساژ پوست جهت کاهش تب استفاده نکنید. بخار آن سمی است و الکل از طریق پوست جذب می‏شود. به جای آن از آب ولرم استفاده کنید.
توصیه های خانگی
1- هنگامی که بیمار بزرگسال تب دارد باید لباس خنک بپوشد و خود را با پتو نپوشاند.
2- هنگامی که بیمار شروع به لرز می کند باید لباس گرم بپوشد تا لرز تمام شود سپس دوباره لباس سبک به تن کند.
3- اگر بیمار ناخوش است یا تب بالا دارد هر 4 ساعت استامینوفن به وی بدهید بروفن هم می تواند مثل استامینوفن مفید باشد. بروفن را می توان هر6 تا 8 ساعت مصرف کرد از آ اس آ(اسپرین) در افراد زیر 20 سال استفاده نکنید.
4- اگر بیمار داروی ضد تب را استفراغ کند می توانید از شیاف استامینوفن (استعمال از طریق مقعد) استفاده کنید از دکتر داروساز کمک بخواهید.
5- توصیه ما این است که در زمان تب و لرز استحکام نکنید. استحمام باعث لرز می شود و لرز باعث بالا رفتن دوباره دمای بدن می گردد.
6- بیمار تشویق کنید زیاد مایع بنوشد. هنگام تب از دست رفتن مایعات زیاد می شود.
7- دارو را هر 4 ساعت تکرار کنید به خصوص اگر تب بالا رفته باشد.
8- اگر بیمار علاوه بر تب گلودرد، سرفه، گوش درد یا دیگر مشکلات را هم بیان می کند شاید دچار سرماخوردگی شده باشید.

انتهای پیام/ تسنیم