تفتان ما - هفت پرسش در مورد مدیریت ریسک در قرارداد خرید هواپیما از بوئینگ

هفت پرسش در مورد مدیریت ریسک در قرارداد خرید هواپیما از بوئینگ

شرکت بوئینگ چه تضمین هایی برای اطمینان دولت ایران درباره حفظ منافع این کشور و جبران خسارات در مقابل مخاصمات و اقدام‌های اخلالگرانه احتمالی آینده کرده است؟

به گزارش سرویس اقتصادي تفتان ما، دولت ایالات متحده آمریکا پس از امضای توافقنامه هسته‌ای با ایران و اجرایی شدن این توافق در 6 ماه گذشته، بازی در سناریوی خاص خود را به اکران گذاشته است.
دولت ایالات متحده با تظاهر به اجرای تعهدات خود در این توافق به طرق مختلف سعی کرده است تا حاصل و بهره‌ای از اجرای این تعهدات نصیب طرف مقابل نشود از جمله:
اعمال جرایم سنگین مالی علیه برخی بانک‌های اروپایی درست در آخرین ماه‌های قبل از اجرایی شدن برجام، اراده استوار خود در اعمال مجازات‌های ناشی از اجرای تحریم‌های یک‌جانبه را نشان داده و با تاکید بر عدم رفع همه تحریم‌های خود علیه ایران علیرغم آنچه که از اجرایی شدن برجام انتظار می‌رفت جو روانی و نگرانی شدیدی را بر نهادهای مالی معتبر دنیا حاکم کرده است. این شرایط باعث شده تا علی‌رغم آنچه که از ظاهر برجام انتظار می‌رفت با گذشت بیش از 6 ماه هنوز اتصال لازم بین شبکه مالی ایران با دنیا برقرار نشده باشد. دولت آمریکا بارها در مورد این مشکل خود را تبرئه کرده است و بدون اینکه به اقدامات تهدید آمیز خود اشاره کند، گناه را به گردن محافظه‌کاری نهادهای مالی انداخته است.
*براساس برجام در یک دوره 8 ساله هیچ یک از تحریم‌های مصوب کنگره آمریکا علیه ایران لغو نشده‌اند و تنها براساس دستور رئیس جمهور اعمال این تحریم‌ها در یک دوره 3 ماهه متوقف شده است. در انقضای هر دوره 3 ماهه باید مجددا دستور جدیدی از طرف رئیس جمهور برای تمدید این توقف صادر شود. در صورت تغییر رئیس جمهور و تغییر نگاه رئیس جمهور جدید به توافق منعقد شده، تنها با عدم تمدید این توقف همه تحریم‌های مصوب کنگره که متوقف شده‌ بودند دوباره برمی‌گردند. ناپایداری این شرایط بشدت امنیت سرمایه‌گذاری بلند مدت در ایران را تهدید می‌کند.
*دولت ایالات متحده آمریکا پس از ورود به دوره اجرایی شدن برجام با اقدام به دزدی آشکار و دست اندازی به پس اموال بانک مرکزی در آمریکا و تصاحب غیرقانونی بالغ بر دو ملیارد دلار از این دارائی‌ها و با نقض عهدنامه مودت بین دولت‌ها عدم پایبندی خود به تعهدات بین‌المللی را نشان داده است.
*دولت آمریکا با ادامه منع معاملات و ارتباطات تجاری اتباع آمریکایی با ایران به دنیا اعلام نموده است که هنوز شرایط لازم برای برقراری مناسبات تجاری بدون ریسک بین اتباع این کشور با ایران وجود ندارد و هر نوع رابطه تجاری بین اتباع آمریکا و ایران می‌تواند منافع اتباع این کشور را با مخاطره مواجه کند. اصرار دولت آمریکا بر عدم برقراری مناسبات تجاری اتباع این کشور با ایران زنگ خطر و علامت هشداری برای اتباع و فعالین اقتصادی سایر کشورها است.
----دولت آمریکا با اعمال مقررات خاص برای صدور ویزا برای کسانی که به ایران سفر می‌کنند و محروم کردن آنها از تشریفات لغو روادید برای سفر به آمریکا؛ عامل بازدارنده‌ای برای برقراری مناسبات تجاری ایران با سایر کشورها ایجاد کرده است.
*اخیرا نیز مجلس نمایندگان آمریکا با گذراندن دو مصوبه در صدد ایجاد مانع جدیدی برای اجرایی شدن توافقنامه فروش هواپیما به ایران برآمده است. براساس یکی از این مصوبات دفتر کنترل دارایی‌های خارجی در وزارت خزانه‌داری آمریکا از صدور مجوز لازم برای فروش هواپیما به ایران منع می‌شود. مصوبه دوم هم جلوی مشارکت بانک‌ها و نهادهای مالی آمریکایی برای تامین فاینانس برای این خریدها را می‌گیرد. البته وزارت خارجه ایران با اتخاذ موضع رسمی عنوان نموده که در این زمینه دولت آمریکا را مسئول رفع همه موانع پیش روی دستیابی ایران به نتایج حاصل از توافق هسته‌ای می‌داند. احتمال دارد تا در صورت تصویب نهایی این طرح‌ها در کنگره و سنا اوباما آنها را وتو و بلا اثر کند. اما از دوره ریاست جمهوری ایشان چند ماهی بیشتر باقی نمانده است و ممکن است رئیس جمهور دور بعد کسی باشد که سیاست مشابهی را دنبال نکند.
با مرور موارد فوق به سادگی مشاهده می‌شود که دولتی که وقیحانه و بی‌شرمانه با ایراد اتهامات مختلف در زمینه حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر به دنبال ایجاد جو نا امنی در ارتباط با برقراری مناسبات اقتصادی با کشور ما است؛ چگونه با نشان دادن رفتارهایی غیر قانونی و غیر اخلاقی به هیچ وجه شایسته هیچ اقدامی برای برقراری مناسبات تجاری بدون دیدن تمهیدات لازم برای مصون ماندن از مخاطرات رفتارهای شیطانی‌اش نیست.
با عنایت به نتایج قابل برآورد از تجمیع همه این اقدامات غیرسازنده فوق و بویژه تجربه اخیر در زمینه دست اندازی و دزدی غیرقانونی دارائی‌های بانک مرکزی ایران در آمریکا مناسب است مسئولین محترمی که با ذوق و اشتیاق وافری انجام معاملات چند 10 میلیارد دلاری با شرکت‌های آمریکایی را دنبال می‌کنند در مورد برآوردهای خود از مخاطرات زیر و اقدامات و پیش‌بینی‌هایی که برای مهار آثار زیان بار احتمالی ناشی از آن انجام داده‌اند به مردم گزارش دهند.
1- اگر موانع پیش روی انجام معامله با بوئینگ برداشته شود و ایران به این معامله ورود پیدا کند؛ چه پیش بینی‌هایی در قرارداد صورت گرفته است تا در صورت دخالت نهادهای قانونگذاری و یا مراجع دولتی آمریکا در آینده خساراتی متوجه دارائی‌های درگیر ایران در این معامله نشود؟
2- مخاطرات و زیان‌های مالی ناشی از اخلال‌های طرف‌های آمریکایی در انجام این معامله بلند مدت در ماه‌ها و یا سال‌های آتی برعهده چه کسی قرار خواهد داشت؟ قطعا نپرداختن مناسب به واگذاری مسئولیت‌ها و مخاطرات ناشی از رفتارهای سیاسی خصمانه نهادهای سیاسی و قانونی آمریکایی به طرف مقابل (شرکت بوئینگ) در چنین معامله بزرگ و پر سودی؛ قصوری بزرگ و نابخشودنی از طرف مسئولین اجرایی و نهادهای نظارتی کشور خواهد بود.
3- شرکت بوئینگ چه ضمانت‌هایی را در اختیار طرف ایرانی و دولت ایران برای اطمینان از حفظ منافع ایران و جبران خسارات احتمالی در مقابل مخاصمات و اقدام‌های اخلالگرانه آتی قرار داده است؟ طرف ایرانی در مذاکرات شان و جایگاه لازم برای طرح چنین درخواست‌هایی را داشته است و یا خدای ناکرده مذاکره کنندگان ملتمسانه و از موضع پائین به دنبال انعقاد قراداد ضعیفی بوده‌اند که ممکن است تنها بهره تبلیغاتی کوتاه مدت داشته و در ادامه زیان‌های مالی سنگین و دراز مدتی را کشور تحمیل کند.
4- پوشش ریسک و مخاطرات تامین کننده یا تامین کنندگان مالی در این قرارداد احتمالی به چه شکلی صورت گرفته است؟ دولت ایران و طرف‌های ایرانی در این معامله چگونه این مخاطرات را به طرف‌های مقابل یعنی دولت آمریکا و شرکت بوئینگ انتقال داده‌اند؟
5- چگونه دولت ایران اطمینان خواهد داشت که در صورت عدم اجرای تعهدات به دلیل بدعهدی طرف‌های آمریکایی، در این قرارداد مسئولیتی در قبال جبران خسارت تامین کننده یا تامین کنندگان مالی برعهده دولت ایران و طرف‌های ایرانی نخواهد بود؟ در صورت عدم پیش‌بینی مناسب ممکن است در آینده علاوه بر اینکه هیچ هواپیمایی دریافت نکنیم؛ ناگزیر به جبران خسارات اشخاص ثالث مختلفی هم بشویم که تامین کننده مالی تنها یکی از آنها است.
6- اگر به هر دلیلی غیر از اجرای تعهدات طرف ایرانی شرکت بوئینگ از اجرای قرارداد و تکمیل تعهدات خود استنکاف کند، حقوق تصییع شده و منافع از دست رفته طرف‌های ایرانی چگونه استیفا خواهد شد؟
7- مکانیزم و شیوه رسیدگی وحل اختلافات احتمالی در اجرای این قرارداد چگونه دیده شده است و آیا این شیوه متضمن حفظ منافع طرف ایرانی می‌باشد؟
با توجه به فضای پر مخاطره‌ای که آمریکا برای انجام معاملات تجاری با ایران ایجاد کرده است؛ شایسته نیست که مقامات و مسئولین کشورمان بطور کامل چشم بر این رفتارها ببندند و در مورد انجام حداقل اقدامات لازم برای مدیریت مخاطرات ناشی از اقدامات خصمانه طرف‌های آمریکایی چاره اندیشی‌های لازم را نکنند و بی محابا و با ذوق‌زدگی اصرار به انجام معاملاتی را داشته باشند که براساس تجارب گذشته و همین امروز به دلیل غیر قابل اعتماد بودن طرف مقابل یعنی دولت و نهادهای قانونگذاری در آمریکا می‌تواند بسیار پر مخاطره و پرهزینه باشد. شایسته نیست که برای دفع زیان ناشی از کوتاهی‌های امروز بارهای سنگینی به آیندگان تحمیل شود؛ هنری که متاسفانه برخی مدیران دولتی گذشته و حال ثابت کرده‌اند که در آن ید طولایی دارند. در پیشگیری از چنین رخدادی نقش نهادهای نظارتی و مجلس شورای اسلامی نیز نقش بی‌بدیلی است و در صورت هر نوع تقصیری در این زمینه؛ دولت و مسئولین حاضر تنها مقصرین در رویدادهای منجر به ایراد ضرر و زیان‌های احتمالی در آینده نخواهد بود.
معامله ایران با بوئینگ و سرنوشت آن نقش مهمی در ادامه مناسبات تجاری ایران با دنیا در سایر زمینه‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری بلند مدت خواهد داشت. مدیریت درست مسیر انجام این معامله و به انجام رسیدن آن با لحاظ همه نکات اثرگذار بر منافع ملی و حفظ آنها می‌تواند مسیری برای برقراری مناسبات دیگر از جمله معامله با شرکت‌های بزرگ نفتی در قالب جلب سرمایه‌گذاری خارجی باشد. همچنین اقدام طرف‌های آمریکایی برای توقف در انجام این معامله با توجه به منافع سرشاری که برای اقتصاد آمریکا دارد می‌تواند نشانی باشد برای عبث بودن انتظار برای نتیجه بخش بودن اقداماتی که برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی در سایر صنایع بزرگ از جمله نفت و گاز در جریان است. این تائیدی خواهد بود بر نگاه ویژه مقام معظم رهبری بر لزوم مقاوم نمودن اقتصاد و برنامه‌ریزی مناسب برای تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور. باید باور کنیم که آنچه باعث استحکام بنیادهای اقتصادی کشور و نهایتا جلب سرمایه‌گذاری خارجی به ایران خواهد شد فرصت‌هایی نیست که دشمنان به ما هدیه بدهند، بلکه اعتمادی است که دنیا از استواری و پایداری ما باید به ما پیدا کند. مانند آنچه که در کشوری مثل چین به خوبی مشهود شده است. هجوم سرمایه‌گذاری خارجی به چین پس از عبور از یک دوره سخت و پر تنش و تنها زمانی اتفاق افتاد که دنیا به ناکارآمدی اقداماتی که در زمینه‌های اقتصادی علیه این کشور صورت می‌گرفت اطمینان پیدا کرد.
برای عبور کشور از این مرحله گذار لازم است که سکانداری به مدیرانی سپرده شود که ایمانی راسخ؛ قدم‌هایی استوار در راهی داشته باشند که بر پایه دانایی و فراست ترسیم شده باشد. افراد ضعیف و واداده و یا افراد متعصبی که بصیرت راهیابی و راهبری با کمترین هزینه را نداشته باشند قادر به عبور دادن کشور از این دوران سخت نخواهند بود و با خودباختگی و امتیاز دادن به دیگران و یا با بستن درهای ارتباط خود با دنیا راه به جایی نخواهیم برد. امروز متاسفانه ضعف در ظرفیت‌ها و امکانات کشور نیست؛ ضعف در بکارگیری ظرفیت‌ها و امکانات وافر و مدیریت صحیح آنها است که متاسفانه برخی از مسئولین ما را به وادادگی وادار می‌کند و آنها را از بستن قراردادهای کلان با دیگران با پذیرش هر شرایطی و بدون محاسبه هر نوع خطری مشعوف و خرسند می‌کند.
حسین حقیقت‌جو
انتهای پیام/فارس