وزیر اقتصاد در گفت‌وگوی تفصیلی با بلومبرگ:
آمریکا به قرارداد بوئینگ با ایران بیشتر نیاز دارد/از لغو تحریم‌ها خیلی سود نبرده‌ایم
وزیر اقتصاد با بیان اینکه آمریکا به قرارداد بوئینگ با ایران بیشتر نیاز دارد و آنرا لغو نخواهد کرد، گفت:در برخی بخش‌ها همچنان نتوانسته‌ایم به طور کامل از منافع ناشی از لغو تحریم‌ها استفاده کنیم.
به گزارش سرویس اقتصادي تفتان ما، پایگاه خبری بلومبرگ به بهانه یک ساله شدن اجرای برجام مصاحبه‌ای با علی‌طیب‌نیا، وزیر اقتصاد ایران در تهران صورت داده است که مشروح این گزارش به این شرح است:
وزیر اقتصاد ایران در این مصاحبه به مسائلی نظیر بانکداری، اوراق قرضه، نفت و تروریسم، هواپیمای بوئینگ و مسائل تحریم پرداخت.
مشروح این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:
بلومبرگ: پیش‌بینی شما اکنون از رشد اقتصادی ایران در سال جاری و سال آینده چیست؟ رشد تولیدناخالص داخلی چگونه خواهد بود؟
طیب‌نیا: خب، شما می‌دانید که پس از اجرای تحریم‌های گسترده علیه ایران، برای دو سال متوالی، رشد اقتصادی ایران منفی شد. در سال 1391، ما رشد اقتصادی منفی 6.8 درصدی و در سال 1392 رشد اقتصادی منفی 1.9درصدی را داشتیم البته پس از اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های دولت یازدهم، ما توانستیم رشد اقتصادی منفی را به رشد اقتصادی مثبت تبدیل کنیم و این کار را تحت شرایط تحریمی انجام دادیم. در سال 1393، رشد اقتصادی ما مثبت 3 درصد بود و در سال 1394 علیرغم کاهش شدید قیمت نفت، رشد اقتصادی همچنان مثبت ماند هرچند که به یک درصد محدود شد.
پیش‌بینی ما این است که در سال جاری، ما می‌توانیم به رشد اقتصادی 5 درصد برسیم؛ هم تولید نفت ایران و هم میزان صادرات شاهد افزایش ویژه‌ای بوده است و این افزایش تولید نفت می‌تواند زمینه برای افزایش تولید در دیگر بخش‌ها را فراهم کند.
یک خوشبینی و امیدواری در حال حاضر مشهود است و عوامل اقتصادی را کنترل می‌کند و جو را برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر در بخش خصوصی ایران فراهم کرده است. بهبود جو تجاری به معنای این است که ما رتبه ایران را از 152 به 117 بهبود داده‌ایم و پیش‌بینی کرده‌ایم که در سال جاری شاهد یک بهبود در وضعیت ایران خواهیم بود و ان‌شاالله این روند ادامه خواهد یافت.
اصلاحاتی در سیستم مالی کشور، سیستم بانکی و بازارهای سرمایه و مشارکت سیستم بانکداری و بازارهای سرمایه در بهبود تامین مالی برای فعالیت‌های اقتصادی صورت گرفته است؛ به طور کلی این تحولات به معنای این است که ما می‌توانیم به رسد اقتصادی 5 درصد در سال جاری دست یابیم.
در سال‌های پیش رو، در سال‌هایی که برای اجرای برنامه ششم توسعه در نظر گرفته شده است، ما رشد اقتصادی 8 درصدی را در نظر داریم و فکر می‌کنیم در صورتی‌که این برنامه‌ها و عزم مشترک شکل گرفته میان مقامات کشور و افراد ادامه یابد، رسیدن به این رشد ممکن است.
ما برنامه‌های مهمی برای اجرای اصلاحات ساختاری برای موسسات اقتصادی کشور پیش‌بینی کرده‌ایم، سیاست‌های «اقتصاد مقاومتی» با هدف تقویت ظرفیت تولید کشور تصویب و اجرایی شده است. این سیاست‌ها، سیاست‌هایی هستند که بسیار دقیق بر اساس شرایط اقتصادی ایران و یک آسیب شناسی کامل از مشکلات و موانع رشد ایران تعیین و طراحی شده‌اند این سیاست‌ها بر اساس این آسیب‌شناسی هستند. از اینرو ما امیدواریم که با اجرای کامل این سیاست‌ها بتوانیم در سال‌های پیش رو به رشد اقتصادی هدف 8 درصدی دست یابیم.
بلومبرگ: این تغییراتی که شما در اظهاراتتان در مورد سیستم بانکداری به آنها اشاره کردید، آیا منظور شما تلاش‌هایی است که به تصمیم‌گیری FATF کمک کرد، قوانین اعمالی که به این تصمیم‌گیری کمک کرد؟
طیب‌نیا: موضوع FATF صریحا به قوانین مقابله با پولشویی و قوانین مقابله با تامین تروریسم بازمی‌گردد، قوانینی که ما برخی از آنها را در چند سال گذشته متعهد شده بودیم. نخست، قانون مقابله با پولشویی در ایران تصویب شده است، ما یک قانون پیشرفته با استفاده از تجربه دیگر کشورها در جهان ایجاد کرده‌ایم و هرچیزی‌که بتواند یک منبع مجرمانه از پولشویی محسوب شود، در این قانون در نظر گرفته شده است این قانون تمامی دستورالعمل‌های اجرایی برای سازمانها، موسساتی که احتمالا در معرض امور ضد پولشویی نظیر سیستم بانکی قرار دارند را داراست.
اکنون ما به فناوری‌های تجمیع هوشمند و سیستم‌هایی که می‌تواند تمامی فعالیت‌های مظنون به پولشویی را ردیابی کند، مجهز شده‌ایم و موسسات مرتبط ملزم شده‌اند تا هرگونه فعالیت مشکوک را به واحد اطلاعات مالی که در وزارت امور اقتصادی و دارایی مستقر است، گزارش دهند.
اقدامات بسیار خوبی اتخاذ شده است و زمانی‌که ما این اقدامات مثبت را انجام دادیم و جهان قادر بود که این پیشرفت مثبت را مشاهده کند، نتیجه آن توافقی برای رفع محدودیت‌ها اعمال شده بر ایران به مدت یک سال شد.
اما اصلاحاتی که من ذکر کردم تنها در این حوزه محدود نمی‌شود. ما اصلاحات گسترده‌ای برای همه بازارهای مالی و سیستم بانکداری کشور طراحی کرده‌ایم. هدف تمامی این برنامه‌ها ایجاد زمینه برای تامین مالی سهل‌تر و ارزان‌تر برای فعالیت‌های تولید است. تا امروز، سیستم مالی ما بر پایه بانکداری بود، بانک‌ها نقش اصلی در تسهیل تامین مالی برای فعالیت‌های اقتصادی و بانکی را بر عهده داشتند اما به علت مشکلاتی که آنها در این زمینه با انها روبرو بودند، ظرفیت تامین تمامی نیازهای اقتصادی با هزینه مناسب را نداشتند.
از اینرو ما برنامه‌های خودمان را ترتیب دادیم تا در مرحله نخست نقش تامین مالی تولید را به بازارهای سرمایه واگذار کنیم؛ تامین مالی‌های بلندمدت و تامین مالی شرکت‌های بزرگ می‌تواند توسط بازارهای سرمایه انجام شود و تامین مالی‌های کوتاه‌مدت و تامین مالی شرکت‌های کوچک و در اندازه متوسط می‌تواند توسط سیستم بانکداری کشور انجام شود. تمامی برنامه‌ها ترتیب داده شده است از اینرو به محض تحقق آنها، قدرت وام‌دهی بانک‌ها می‌تواند افزایش یابد، حوزه تامین مالی از طریق بازارهای سرمایه می‌تواند افزایش یابد و ما همچنین می‌توانیم هزینه‌های استقراض را برای بازیگران اقتصادی کاهش دهیم.
این اقدامات بسیار گسترده است و این برنامه‌ها در یک چارچوب زمانی کامل ترتیب داده شده‌اند به این معناست که کاملا مشخص است که ما باید در یک زمان خاص کدام اقدامات را انجام دهیم و باید به کدام اهداف کمی دست یابیم.
بخشی از این برنامه در گذشته اجرایی شده است و ما می‌توانیم اکنون تاثیرات مثبت آن را بر اقتصادمان ببینیم و دیگر بخش این برنامه امسال و سال بعد اجرایی خواهد شد.
بلومبرگ: شما چگونه کاهش نرخ سود بانکی را مدیریت می‌کنید؟
طیب‌نیا: شما می‌بینید که نرخ سود در سال 1392 به علت سیاست‌های اقتصادی نادرست که در گذشته اجرا شده و به دلیل تحریم‌هایی که علیه ما در آن شرایط به اجرا گذاشته شد، حتی به بالای 40 درصد هم رسید. با توجه به برنامه‌هایی که ما ترتیب داده‌ایم و باتوجه به اصول پولی و مالی که از گذشته اتخاذ کرده ایم، ما در کاهش نرخ تورم از بالای 40 درصد به کمتر از 10 درصد در ماه خرداد (ژوئن تا جولای) امسال موفق شدیم. این کاهش قابل توجه در نرخ تورم که به تدریج اتفاق افتاد، یک موفقیت قابل توجه نیز بود. امکان دارد که ما توانسته باشیم تورم را موقتی کاهش دهیم اما آنچه این اقدام را موفق می‌کند این است که این کاهش بخشی از یک روند تدریجی و ادامه‌دار بوده است و این ما را در مورد ثبات این روند امیدوار می‌سازد.
در کنار کاهش نرخ تورم، تلاش شده تا سپرده‌های بانکی و نرخ تامین مالی بانکی کاهش یابد و امروز می‌توانیم این کاهش را ببینیم البته بسیار کندتر از نرخ تورم اما کاهش نرخ سود بسیار قابل لمس‌تر است. سال گذشته، نرخ سود بانکی وام‌دهی حدود 30 درصد بود که امروز به 17.5 درصد کاهش یافته است. نرخ سود استقراض نیز حدود 30 درصد بود که با توجه به بخشنامه اخیر شورای پول و اعتبار در بیشترین حالت 18 درصد است و نرخ سود سپرده‌های بانکی نیز به 15 درصد کاهش یافته است البته این نرخ‌ها برای ما کاملا راضی‌کننده نیست، ما به کار خود ادامه خواهیم داد که روند کاهشی ادامه خواهد یافت و مهم‌تر از این، برای‌اینکه شاهد بازگشت تورم نباشیم، نیازمند تثبیت وضعیت کنونی هستیم. در کنار این کاهش نرخ تورم، نرخ سپرده‌ها و وام‌دهی بانک نیز نیازمند کاهش است از اینرو یک تفاوت محدود و منطقی با نرخ تورم وجود دارد.
بلومبرگ: چه زمانی فکر می‌کنید این اتفاق بیفتد؟ چه زمانی انتظار دارید که اینها را هم‌راستا با هم ببنید؟
طیب‌نیا: در حال حاضر، ما یک کاهش محسوس در نرخ بهره داشتیم و تفاوت میان نرخ سود و نرخ تورم بسیار کمتر از آنی است که در گذشته بوده است. من فکر می‌کنم که تا پایان امسال و آغاز سال آینده ما می‌توانیم با این نگاه به یک وضعیت قابل قبول برسیم.
بلومبرگ: با توجه به یکساله شدن برجام و گذشت شش ماه از آغاز اجرای آن آیا شما به منافع اقتصادی که از امضای توافق انتظار داشتید، رسیده‌اید؟ آیا تاثیر کلی آن بر اقتصاد ایران هم‌راستا با آنچه انتظار داشتید بوده است؟
طیب‌نیا: ما شاهد تاثیرات مثبت لغو تحریم‌ها بر اقتصاد ایران هستیم. به نظر من همانگونه که اعمال تحریم‌ها و تصویب آنها روند تدریجی را طی نمود لغو آنها نیز به زمان نیاز دارد. در بعضی حوزه‌ها ما شاهد محدودیت عملی نیستیم به عنوان مثال در رابطه با تولید و صادرات نفت در حال حاضر محدودیت قابل توجهی وجود ندارد. در برخی بخش‌ها نیز ما همچنان نتوانسته‌ایم به طور کامل از منافع ناشی از لغو تحریم‌ها استفاده کنیم.
ایران به تمام تعهدات خود در برجام عمل کرده است اما به نظر می‌رسد طرف مقابل نسبت به تعهدات خود در برجام به طور کامل پایبند نیست و حداقل در عمل اجرای تعهدات آنها به صورت کامل انجام نشده است. البته ما یاد گرفته‌ایم که خودکفا باشیم. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که اگر در برابر تحریم‌ها مقاومت نمی‌کردیم، اگر موفق به آسیب‌ناپذیر کردن اقتصاد خود نمی‌شدیم، اگر نمی‌توانستیم علیرغم تداوم تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت در بازار جهانی به رشد اقتصادی مثبت دست یابیم، اگر نمی‌توانستیم در طول تحریم‌ها تورم خود را کاهش دهیم و ثبات و آرامش را به بازار ارز باز نمی‌گرداندیم شاید طرف مقابل ایران در مذاکرات به اجرای خواسته‌های ایران تن نمی‌داد. به نظر من این موارد طرف مقابل را مجبور کرد تا با خواسته‌های ایران موافقت کرده و قدرت ما در مدیریت اقتصاد در شرایط تحریم باعث شد تا طرف مقابل به صورت رسمی حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای را به رسمیت بشناسد.
به طور حتم، ما در دوران پس از تحریم‌ها نیز به این سیاست و روند مدیریت ادامه خواهیم داد. در طول تحریم‌ها ما به نقاط ضعف اقتصاد خود پی بردیم. آگاهی ما نسبت به این نقاط ضعف و همچنین آسیب‌پذیری‌های اقتصاد ایران بسیار بالا رفته است و به همین دلیل برنامه‌های ما برای دوران پس از تحریم‌ها شامل اقداماتی خواهد بود که به رشد اقتصادی پایدار و متداوم در کنار مقاوم کردن اقتصاد در برابر شوک‌های خارجی منجر شود.
ما به دنبال برنامه‌هایی هستیم که به کاهش وابستگی دولت به نفت منجر می‌شود. به دنبال برنامه‌هایی هستیم که سهم نفت از درآمدهای نفتی کشور را کاهش دهد.
ما خواهان طرح‌هایی هستیم که سهم نفت را از درآمدهای ارز خارجی کشور کاهش دهد و منابع ارزی کشور را از طریق صادرات غیر نفتی تأمین کند.
به طور کلی ما می‌خواهیم اقتصاد خود را نسبت به تحریم‌ها و شوک و فشارهای خارجی مصون کنیم. امروز من با خوشحالی اعلام می‌کنم با توجه به مواردی که گفته شد توانسته‌ایم وابستگی اقتصادی خود به نفت را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم.
امروز سهم درآمدهای نفتی از بودجه ایران به حدود 30 درصد کاهش یافته است که تفاوت بسیار بالایی را نسبت به شرایط ایران در گذشته نشان می‌دهد.
در ماه نخست سال جاری نیز ما شاهد تراز تجاری مثبت ایران در صادرات غیر نفتی بوده‌ایم به این معنی که صادرات ایران یک میلیارد دلار از واردات بیشتر بود. این بدین معنا است که برای تأمین نیازهای واردات خود ما دیگر به درآمدهای نفتی وابسته نیستیم و می‌توانیم نیازهای وارداتی خود را از طریق صادرات غیر نفتی تأمین کنیم.
وابستگی ایران به خارج و حساسیت آن نسبت به فشارهای خارجی و همچنین وابستگی به درآمدهای نفتی به شدت کاهش یافته است و این یعنی در شرایط کنونی که تحریم‌ها به طور کامل لغو نشده است ما می‌توانیم به حد قابل توجهی از رشد اقتصادی دست یابیم.
بلومبرگ:شما گفتید که محدودیت‌های موجود در حوزه نفت علیه ایران رفع شده‌اند اما در دیگر بخش‌ها لغو تحریم‌ها خیلی مؤثر نبوده است این بخش‌ها کدامند و چرا روند اینگونه بوده است.
طیب‌نیا:یکی از اصلی‌ترین حوز‌ه‌هایی که علیرغم رفع تحریم‌ها شاهد بهبود قابل توجهی در آنها نبوده‌ایم روابط بانکی و به خصوص تعاملات با بانک‌های بزرگ خارجی بوده است. ما همچنان در این زمینه با مشکلات و محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم. اگرچه برخی از این مشکلات به تدریج و گذشت زمان حل خواهند شد.
شاید یکی از دلایل این مسئله عدم موفقیت طرف مقابل مذاکرات در عمل کردن کامل به تعهدات خود بوده است. ایران انتظار دارد که طرف مقابل نیز به طور کامل به تمام تعهدات خود عمل کند.
بلومبرگ:آیا شما هماکنون در حال مذاکره با بانک‌های خارجی و اروپایی هستید؟
طیب‌نیا: بله. این مذاکرات در حال انجام هستند و ما به این مذاکرات ادامه می‌دهیم و امیدواریم که بتوانیم به عادی‌سازی روابط بانکی خارجی ایران برسیم.
بلومبرگ: به نظر شما این مسئله چقدر زمان خواهد برد؟ ما چه موقع شاهد ورود بانک‌های بزرگ اروپایی به ایران خواهیم بود؟
طیب‌نیا: در حال حاضر در حوزه تحریم‌ها ما با محدودیت رسمی قابل توجهی روبه‌رو نیستیم. در حوزه پولشویی و حمایت مالی از تروریسم با توجه به بیانیه اخیر FATF در بوسان کره جنوبی محدودیت‌ها علیه ایران برداشته شده است و ما با موانع و مشکلی در این زمینه روبه‌رو نیستیم و به طور طبیعی انتظار داریم که در آینده بسیار نزدیک محدودیت‌های عملی نیز علیه ایران برداشت شده و روابط بانک‌های ایرانی و بانک‌های خارجی به طور کامل عادی شود.
بلومبرگ: به نظر شما وزارت خزانه‌داری آمریکا اقدامات کافی را برای کمک به شما در این زمینه انجام داده است؟ من فکر می‌کنم دکتر سیف قرار بود با وزیر خزانه‌داری آمریکا در لندن ملاقات کند که این ملاقات لغو شد شاید شما بتوانید در این زمینه به ما اطلاع دهید.
طیب نیا:ما زمانی همکاری را مؤثر می‌دانیم که نتایج و تأثیرات آن را به طور عملی شاهد باشیم. اگر به صورت عملی ما شاهد نتایج کامل مثبت آن نباشیم به صورت منطقی به این نتیجه می‌رسیم که اقداماتی که باید اتخاذ و انجام می‌شد حداقل در زمینه تأثیرگذاری به طور کامل اجرایی نشدند.
بلومبرگ:آیا هماکنون شما انتظار دارید که به طور تدریجی این مسئله اتفاق بیفتد؟
طیب نیا: طبیعتاً انتظار ما این است که این همکاری اتفاق بیفتد همانگونه که ما به طور کامل به تعهدات خود عمل کرده‌ایم و نشان داده‌ایم که در حوزه استفاده از انرژی هسته‌ای تنها اهداف صلح‌آمیز را پیگیری می‌کنیم طرف مقابل نیز باید تمام تعهدات خود را به صورت عملی اجرا کرده و نیت خوب خود را در قدم اول نشان دهد.
بلومبرگ:به موضوع نظام بانکی برگردیم در حال حاضر بدهی معوق ایران در مقایسه با سال گذشته چند درصد است؟
طی 2 سال گذشته ما شاهد کاهش مدوام مطالبات معوق بانکی در ایران بوده‌ایم. در زمان ریاست جمهوری دکتر روحانی نرخ مطالبات معوق بانکی حدود 14 درصد بوده است که این مسئله روندی ثابت را داشته است. این در حالی است که در شرایط اقتصادی ثابت نرخ این بدهی‌ها باید افزایش می‌یافت. با اقدامات مثبتی که صورت گرفته است نه تنها نرخ این بدهی‌ةا افزایش نیافت بلکه در بانک‌های ما بدهی معوق حدود 10 درصد افزایش یافته است و ما شاهد موفقیت‌های بیشتری در برخی از بانک‌های خود هستیم. به عنوان مثال در بانک ملی ایران که بزرگترین بانک در ایران و یک بانک دولتی محسوب می‌شود به طور طبیعی انتظار می‌رود که بدهی معوق بالاتری داشته باشد اما ما شاهد آن هستیم که این شاخص در بانک ملی به حدود 7 درصد کاهش یافته است. این بدین معنا است که در صورتی که بانک ملی به روند 2 سال گذشته خود ادامه دهد سال آینده شاهد رسیدن این شاخص به سطوح عادی بین‌المللی خواهیم بود.
طیب‌نیا تأکید کرد: همکاران ما در حال مذاکراه با تمام مؤسسات رتبه‌بندی بین‌المللی هستند. موفقیت‌های نظام بانکی ایران در کاهش نرخ وام‌های ناکارآمد خود بسیار قابل توجه بوده است و این مسئله از طریق بازیابی بدهی‌ها و نه از طریق تغییر در حساب‌ها به دست آمده است.
بلومبرگ: با توجه به نرخ کنونی NPL(مطالبات معوق) در بانک ملی این رقم سال گذشته چند درصد بوده است؟
طیب‌نیا: من به طور دقیق نمودار آن را به یاد ندارم این شاخص سال گذشته در بانک ملی بالای 12 درصد بود و هماکنون به 7 درصد رسیده
بلومبرگ:می‌خواهم از شما درباره مؤسسات رتبه‌بندی بین‌المللی نظیر فیچ بپرسم به نظر می‌رسد ماه گذشته مؤسسه فیچ‌‌ریتینگ به ایران سفری داشته است آیا شما می‌توانید به ما بگویید که مذاکره با این مؤسسه در چه سطوحی انجام شده است؟ این مذاکرات به چه نتیجه‌ای رسید؟
طیب‌نیا:همکاران ما در حال مذاکره با تمام مؤسسات رتبه‌بندی بین‌المللی هستند. اخیراً ما شاهد بودیم که سازمان همکاری اقتصادی و توسعه رتبه ایران را یک پله افزایش داد اگرچه انتظار داشتیم رتبه ایران بیش از این افزایش یابد و آنها در مذاکرات به ما گفته بودند که شرایط ایران بسیار مطلوب‌تر از سال‌های گذشته شده است که در طول آن سال‌ها این مؤسسه رتبه ایران را کاهش داده بود و این کاهش رتبه به خاطر شرایط واقعی اقتصاد ایران نبوده است بلکه به دلیل تحریم‌ها و دلایل سیاسی این مسئله رخ داده است به همین دلیل در واقعیت این مؤسسات در طول مذاکرات می‌خواستند رتبه ایران را بیش از یک پله افزایش دهند اما به ما گفتند که این امکان وجود ندارد که در هر بار ارزیابی رتبه ایران بیش از یک پله افزایش یابد. ما در حال مذاکره با دیگر مؤسسات رتبه‌بندی مهم بین‌المللی هستیم و در آینده شاهد ارزیابی رتبه ایران از سوی این مؤسسات خواهیم بود.
بلومبرگ:امکان دارد شما نسبت به زمان این اتفاق دقیق‌تر صحبت کنید؟
طیب نیا:اگر شما جزئیات بیشتری می‌خواهید می‌توانید با دکتر خزایی که مسئول این مذاکرات و در حال همکاری با بانک مرکزی است صحبت کنید.
آخرین باری که ایران اوراق قرضه اروپایی منتشر کرد و به نتیجه رسید سال 2008 بود به نظر شما این اتفاق کی دوباره رخ خواهد داد؟
در حال حاضر ما پیشنهادات جدی از سوی مقامات بازارهای مالی اروپایی در کشورهای مختلف داشتیم که از ما خواسته‌اند تا اوراق قرضه به بازارهای آنها عرضه کنیم. به عنوان مثال هفته گذشته و پس از دیدار مقامات ناظر کره جنوبی از ایران آنها تمایل خود را برای ارائه عرضه اوراق قرضه ایران در کره جنوبی اعلام کردهاند و حالا ما باید نسبت به این مسئله تصمیم‌گیری کنیم که این اوراق را عرضه کنیم یا نه. آنها همچنین پیشنهاد دادند که در اولین اقداما ما یک میلیارد دلار اوراق در کره جنوبی عرضه کنیم و طی هفته‌های آینده نیز چند میلیارد دلار دیگر نیز عرضه اوراق داشته باشیم. از این منظر به نظر من ایران همواره کشوری خوش حساب بوده است. در گذشته شما هیچ وقت شاهد دیرکرد در بازپرداخت وام‌ها از سوی ایران نبوده‌اید. جریان داخلی ارز ما بالا است و سهم بدهی‌‌های ایران نست به به تولید و درآمد صادرات آن بسیار بسیار پایین است. نرخ این شاخص در ایران یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در میان کشورهای جهان است. اگر هم طی چند سال گذشته ما شاهد مشکل در بازپرداخت وام‌ها از سوی ایران بوده‌ایم این مشکلات به طور کلی به دلیل اعمال تحریم‌ها و موانع موجود در شبکه‌های انتقال پول بین ایران و دیگر کشورها بوده است. به طور کلی ایران کشوری خوش حساب است و هماکنون شرایط برای عرضه اوراق قرضه از سوی ایران در بازارهای بین‌المللی وجود دارد و من مطمئن هستم این شرایط در آینده نیز بهبود خواهد یافت. در حال حاضر ما قراردادهای تجاری به ارزش 45 میلیارد دلار با کشورهای مختلف جهان داریم که پروژه‌های ایران را تأمین مالی کردهاند. بخشی از این حجم مالی همچنان در مرحله مذاکره است و در این مذکرات درباره شرایط تأمین این پروژه‌ها بحث می‌شود که برخی از آنها به نتیجه رسیده و شرایط آنها نیز تعیین شده است. از سوی دیگر برخی از این قراردادها نیز در مراحل پایانی مذاکره قرار دارد. ما هماکنون در حال رسیدن به مرحله‌ای هستیم که درباره پروژه‌های مورد نظر تصمیم‌گیری کنیم و چه این پروژه‌ها دولتی باشد و چه خصوصی، برای تأمین مالی به مؤسسات خارجی ارائه خواهند شد.
ما به توافق با کشورهای بزرگ خارجی برای تضمین این 45 میلیارد دلار تأمین مالی رسیده‌ایم و همچنان امکان افزایش این قراردادها نیز وجود دارد چرا که مؤسسات و کشورهایی که در حال تأمین مالی پروژه‌های ایران هستند نسبت به آینده اقتصاد ایران امیدوارند و می‌دانند که آینده اقتصاد ایران درخشان خواهد بود و آنها نسبت به فرصت‌هایی سودآور سرمایه‌گذری در ایران مطمئن هستند و اطمینان دارند که ایران می‌تواند در زمان مشخص و منظم منابع مالی آنها را بازگرداند.
بلومبرگ: زمانی که برجام اجرایی شد، رئیس‌جمهور ایران اعلام کرد که ایران نیاز به 30 تا 50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در سال دارد و این در برنامه ششم توسعه هم دیده شد. اکنون محدودیت‌هایی درباره این سرمایه‌گذاری وجود دارد، آیا شما فکر می‌کنید بتوانید به این سطح از سرمایه‌گذاری خارجی برسید؟
طیب‌نیا: ابتدا آنچه که رئیس‌جمهور گفت، سرمایه‌گذاری خارجی نبود بلکه برعکس منابع مالی خارجی بود، یکی از اهداف امن‌سازی منابع خارجی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است (FDI). . من گفته‌ام که ما باید حدود 45 میلیارد دلار توافق داشته باشیم و این طبیعی است زمانی که توافقنامه‌ای امضا می‌شود، تا رسیدن به مرحله اجرا، ماه‌ها طول می‌کشد و در این مراحل، مذاکراتی مختلفی صورت می‌گیرد، به ویژه زمانی که روابط طرفین به دلایل مختلفی قطع شود. قطعی روابط بین ایران و مؤسسات مختلف سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد. به نظرمن تامین امنیت منابع خارجی که جزو برنامه‌های ما است، کاملا امکانپذیر است.
طبیعی است زمانی که ماشینی متوقف می‌شود برای شروع کار دوباره، ابتدا شرایط سخت است و نیاز به انرژی زیادی دارد اما بعد از راه‌اندازی، حرکت خودرو بسیار راحت خواهد بود.
بلومبرگ: ظاهرا برخی گروه لابی آمریکا به دنبال توقف قرارداد با بوئینگ هستند، آیا شما نگران این موضوع نیستید؟ ظاهراً جناح راست‌گرای آمریکا می‌خواهد بعد از گذشت یک سال از توافق ایران و گروه 1+5 معامله بوئینگ را به شکست برساند.
طیب‌نیا: شاید آنها بخواهند چنین کاری انجام دهند، ما واقعاً درباره این معامله حساس نیستیم. این مسئله به آن اندازه که شاید برای آمریکا مهم باشد، برای ما اهمیتی ندارد. شرکت‌های زیادی در جهان وجود دارد که می‌توانند نیازهای ما را برآورده کنند و ما نیازهای اولویت‌داری نسبت به خرید هواپیما داریم که شاید گفتن آن در رسانه‌ها لازم نباشد.
طرف آمریکایی بیشتر از ما به این معامله نیاز دارد که بخواهد این معامله را متوقف کند. آنچه برای ما مهم است، تقویت ظرفیت‌های تولید داخل ایران و آماده کردن زمینه برای توسعه سرمایه کشور است و اساساً این سرمایه‌ها منجر به نتیجه خواهد شد. در بحث سرمایه‌گذاری، اولویت ما این است که کاملاً از ظرفیت‌های موجود کشور استفاده کنیم. ما فرصت‌های زیادی در داخل کشور داریم که در گذشته از این فرصت‌ها استفاده نشده است. شرایط ایران در مقایسه با کشورهای زیادی که با شرایط سختی در منابع مالی مواجه هستند بسیار متفاوت است. محدودیت اصلی ما به هیچ عنوان مربوط به محدودیت منابع مالی نیست، اما به دلیل درآمدهای زیادی که از نفت و گاز داریم، ما واقعاً با هیچ‌گونه محدودیت ویژه مواجه نشده‌ایم و شاید یکی از مشکلات و مسائل ما این است که هیچ وقت با این مشکلات کمبود درآمد نفت مواجه نشده‌ایم.
در گذشته به دلیل اینکه در ایران چنین محدودیت‌هایی (درآمدهای نفت و گاز) وجود نداشت، استفاده از ظرفیت‌ها و منابع مالی به درستی انجام نشده است. اولویت نخست ما این است که اجازه بدهیم ظرفیت‌ها در اقتصاد ایران نقش خود را ایفا کندو این ظرفیت‌ها و رشد مربوط به آن به طور طبیعی در حوزه‌های مختلف مالی به کار گرفته می‌شود. اگر ما بتوانیم به طور مؤثری از منابع مالی که موجود است استفاده کنیم، پس از آن، زمینه‌های کسب رشد اقتصادی بیشتر فراهم خواهد شد. با وجود این، البته ما از فقدان حمایت اقتصادهای بین‌المللی را هم نداریم و فرصت‌هایی هست که از سوی اقتصادهای جهانی پیشنهاد می‌شود.
ما مطمئناً بازارهای خارجی را جست‌وجو می‌کنیم. ما می‌خواهیم محصولات خود را به کشورهای خارجی صادر کنیم. ما مطمئناً خواهان استفاده از منابع مالی موجود در اقتصاد جهانی هستیم و البته این یک مسیر دوطرفه است. از آنجایی که استفاده از سرمایه‌های خارجی می‌تواند برای ما مفید باشد، این مسئله می‌تواند برای حامیان مالی هم مفید واقع شود. شما می‌دانید که در حال حاضر حمایت‌های مالی از سوی بسیاری از کشورها پیشنهاد می‌شود، حتی با نرخ سود کمتر و اینها فرصت‌های بسیار سودمندی برای ایران است.
اگر سرمایه‌های خارجی در فرصت‌های سودمند استفاده شود، می‌تواند ظرفیت‌های فراوانی با حاشیه خطر کمتر ایجاد کند و می‌تواند درآمد مناسبی برای طرف خارجی هم داشته باشد، بنابراین تصور من این است که این یک بازی برد برد است که در آن طرف خارجی هم می‌تواند سود زیادی داشته باشد.
بلومبرگ: ما می‌بینیم گروه‌های مختلفی که مخالف توافق هستند، چه آنهایی که در آمریکا و یا در عربستان هستند، آنها می‌خواهند که فشار زیادی برای برجام ایجاد کنند و ظاهراً خیلی هم در این زمینه فعال هستند و اکنون شاید بدانید که دولت اوباما به پایان می‌رسد، آیا شما نگران چنین شرایطی نیستید؟
طیب‌نیا: در گذشته ما با مشکلات بزرگتری مواجه شده‌ایم و به خوبی توانسته‌ایم اهداف صلح‌آمیز خود را به جهان نشان دهیم. جامعه بین‌الملل امروزه به خوبی می‌داند که ایران کشوری است که می‌خواهد که صلح، امنیتت و ثبات در منطقه خاورمیانه و جهان باشد. ما در خط مقدم مبارزه با تروریسم هستیم، اکثر قربانیان تروریسم از ایران بوده، بسیاری از مردان بزرگ ما در گذشته شامل رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس قوه قضائیه همه قربانیان تروریسم بوده‌اند و اکنون جامعه بین‌الملل به خوبی این مسئله را می‌داند. کشورهایی که با ما مخالفت می‌کنند و تلاش می‌کنند تا تصویر بدی از ایران بر جای بگذارند، عموماً آنهایی هستند که حامیان تروریسم‌اند و امروزه جامعه بین‌الملل به خوبی می‌داند که چه کشورهایی القاعده را سازماندهی کردهاند، کدام کشورها با القاعده مبارزه می‌کنند، کدام کشورها به القاعده سلاح می‌دهند و کدام کشورها داعش و دیگر گروه‌های تروریستی را حمایت می‌کنند. مطمئناً ایران یکی از مبارزان خط مقدم گروه‌های تروریستی است و تاوان زیادی به خاطر این مسئله پرداخته است. امروز جامعه بین‌المللی به خوبی واقعیت‌ها را می‌داند آنها دیدگاه‌های دیگر را باور نخواهند کرد و من نگرانی خاصی در این باره ندارم، من مطمئنم جامعه امروز بین‌الملل می‌داند تهدیدهای تروریستی بیشتر از هر زمان دیگر انجام می‌شود و آنها به نقشی که ایران می‌تواند در مبارزه علیه تروریسم ایفا کند، واقفند و این می‌تواند شرایط اساسی را برای همکاری بهتر بین ایران و دیگر جوامع بین‌المللی ایجاد کند.
انتهای پیام/تسنیم
وزیر اقتصاد ایران در این مصاحبه به مسائلی نظیر بانکداری، اوراق قرضه، نفت و تروریسم، هواپیمای بوئینگ و مسائل تحریم پرداخت.
مشروح این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم:
بلومبرگ: پیش‌بینی شما اکنون از رشد اقتصادی ایران در سال جاری و سال آینده چیست؟ رشد تولیدناخالص داخلی چگونه خواهد بود؟
طیب‌نیا: خب، شما می‌دانید که پس از اجرای تحریم‌های گسترده علیه ایران، برای دو سال متوالی، رشد اقتصادی ایران منفی شد. در سال 1391، ما رشد اقتصادی منفی 6.8 درصدی و در سال 1392 رشد اقتصادی منفی 1.9درصدی را داشتیم البته پس از اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های دولت یازدهم، ما توانستیم رشد اقتصادی منفی را به رشد اقتصادی مثبت تبدیل کنیم و این کار را تحت شرایط تحریمی انجام دادیم. در سال 1393، رشد اقتصادی ما مثبت 3 درصد بود و در سال 1394 علیرغم کاهش شدید قیمت نفت، رشد اقتصادی همچنان مثبت ماند هرچند که به یک درصد محدود شد.
پیش‌بینی ما این است که در سال جاری، ما می‌توانیم به رشد اقتصادی 5 درصد برسیم؛ هم تولید نفت ایران و هم میزان صادرات شاهد افزایش ویژه‌ای بوده است و این افزایش تولید نفت می‌تواند زمینه برای افزایش تولید در دیگر بخش‌ها را فراهم کند.
یک خوشبینی و امیدواری در حال حاضر مشهود است و عوامل اقتصادی را کنترل می‌کند و جو را برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر در بخش خصوصی ایران فراهم کرده است. بهبود جو تجاری به معنای این است که ما رتبه ایران را از 152 به 117 بهبود داده‌ایم و پیش‌بینی کرده‌ایم که در سال جاری شاهد یک بهبود در وضعیت ایران خواهیم بود و ان‌شاالله این روند ادامه خواهد یافت.
اصلاحاتی در سیستم مالی کشور، سیستم بانکی و بازارهای سرمایه و مشارکت سیستم بانکداری و بازارهای سرمایه در بهبود تامین مالی برای فعالیت‌های اقتصادی صورت گرفته است؛ به طور کلی این تحولات به معنای این است که ما می‌توانیم به رسد اقتصادی 5 درصد در سال جاری دست یابیم.
در سال‌های پیش رو، در سال‌هایی که برای اجرای برنامه ششم توسعه در نظر گرفته شده است، ما رشد اقتصادی 8 درصدی را در نظر داریم و فکر می‌کنیم در صورتی‌که این برنامه‌ها و عزم مشترک شکل گرفته میان مقامات کشور و افراد ادامه یابد، رسیدن به این رشد ممکن است.
ما برنامه‌های مهمی برای اجرای اصلاحات ساختاری برای موسسات اقتصادی کشور پیش‌بینی کرده‌ایم، سیاست‌های «اقتصاد مقاومتی» با هدف تقویت ظرفیت تولید کشور تصویب و اجرایی شده است. این سیاست‌ها، سیاست‌هایی هستند که بسیار دقیق بر اساس شرایط اقتصادی ایران و یک آسیب شناسی کامل از مشکلات و موانع رشد ایران تعیین و طراحی شده‌اند این سیاست‌ها بر اساس این آسیب‌شناسی هستند. از اینرو ما امیدواریم که با اجرای کامل این سیاست‌ها بتوانیم در سال‌های پیش رو به رشد اقتصادی هدف 8 درصدی دست یابیم.
بلومبرگ: این تغییراتی که شما در اظهاراتتان در مورد سیستم بانکداری به آنها اشاره کردید، آیا منظور شما تلاش‌هایی است که به تصمیم‌گیری FATF کمک کرد، قوانین اعمالی که به این تصمیم‌گیری کمک کرد؟
طیب‌نیا: موضوع FATF صریحا به قوانین مقابله با پولشویی و قوانین مقابله با تامین تروریسم بازمی‌گردد، قوانینی که ما برخی از آنها را در چند سال گذشته متعهد شده بودیم. نخست، قانون مقابله با پولشویی در ایران تصویب شده است، ما یک قانون پیشرفته با استفاده از تجربه دیگر کشورها در جهان ایجاد کرده‌ایم و هرچیزی‌که بتواند یک منبع مجرمانه از پولشویی محسوب شود، در این قانون در نظر گرفته شده است این قانون تمامی دستورالعمل‌های اجرایی برای سازمانها، موسساتی که احتمالا در معرض امور ضد پولشویی نظیر سیستم بانکی قرار دارند را داراست.
اکنون ما به فناوری‌های تجمیع هوشمند و سیستم‌هایی که می‌تواند تمامی فعالیت‌های مظنون به پولشویی را ردیابی کند، مجهز شده‌ایم و موسسات مرتبط ملزم شده‌اند تا هرگونه فعالیت مشکوک را به واحد اطلاعات مالی که در وزارت امور اقتصادی و دارایی مستقر است، گزارش دهند.
اقدامات بسیار خوبی اتخاذ شده است و زمانی‌که ما این اقدامات مثبت را انجام دادیم و جهان قادر بود که این پیشرفت مثبت را مشاهده کند، نتیجه آن توافقی برای رفع محدودیت‌ها اعمال شده بر ایران به مدت یک سال شد.
اما اصلاحاتی که من ذکر کردم تنها در این حوزه محدود نمی‌شود. ما اصلاحات گسترده‌ای برای همه بازارهای مالی و سیستم بانکداری کشور طراحی کرده‌ایم. هدف تمامی این برنامه‌ها ایجاد زمینه برای تامین مالی سهل‌تر و ارزان‌تر برای فعالیت‌های تولید است. تا امروز، سیستم مالی ما بر پایه بانکداری بود، بانک‌ها نقش اصلی در تسهیل تامین مالی برای فعالیت‌های اقتصادی و بانکی را بر عهده داشتند اما به علت مشکلاتی که آنها در این زمینه با انها روبرو بودند، ظرفیت تامین تمامی نیازهای اقتصادی با هزینه مناسب را نداشتند.
از اینرو ما برنامه‌های خودمان را ترتیب دادیم تا در مرحله نخست نقش تامین مالی تولید را به بازارهای سرمایه واگذار کنیم؛ تامین مالی‌های بلندمدت و تامین مالی شرکت‌های بزرگ می‌تواند توسط بازارهای سرمایه انجام شود و تامین مالی‌های کوتاه‌مدت و تامین مالی شرکت‌های کوچک و در اندازه متوسط می‌تواند توسط سیستم بانکداری کشور انجام شود. تمامی برنامه‌ها ترتیب داده شده است از اینرو به محض تحقق آنها، قدرت وام‌دهی بانک‌ها می‌تواند افزایش یابد، حوزه تامین مالی از طریق بازارهای سرمایه می‌تواند افزایش یابد و ما همچنین می‌توانیم هزینه‌های استقراض را برای بازیگران اقتصادی کاهش دهیم.
این اقدامات بسیار گسترده است و این برنامه‌ها در یک چارچوب زمانی کامل ترتیب داده شده‌اند به این معناست که کاملا مشخص است که ما باید در یک زمان خاص کدام اقدامات را انجام دهیم و باید به کدام اهداف کمی دست یابیم.
بخشی از این برنامه در گذشته اجرایی شده است و ما می‌توانیم اکنون تاثیرات مثبت آن را بر اقتصادمان ببینیم و دیگر بخش این برنامه امسال و سال بعد اجرایی خواهد شد.
بلومبرگ: شما چگونه کاهش نرخ سود بانکی را مدیریت می‌کنید؟
طیب‌نیا: شما می‌بینید که نرخ سود در سال 1392 به علت سیاست‌های اقتصادی نادرست که در گذشته اجرا شده و به دلیل تحریم‌هایی که علیه ما در آن شرایط به اجرا گذاشته شد، حتی به بالای 40 درصد هم رسید. با توجه به برنامه‌هایی که ما ترتیب داده‌ایم و باتوجه به اصول پولی و مالی که از گذشته اتخاذ کرده ایم، ما در کاهش نرخ تورم از بالای 40 درصد به کمتر از 10 درصد در ماه خرداد (ژوئن تا جولای) امسال موفق شدیم. این کاهش قابل توجه در نرخ تورم که به تدریج اتفاق افتاد، یک موفقیت قابل توجه نیز بود. امکان دارد که ما توانسته باشیم تورم را موقتی کاهش دهیم اما آنچه این اقدام را موفق می‌کند این است که این کاهش بخشی از یک روند تدریجی و ادامه‌دار بوده است و این ما را در مورد ثبات این روند امیدوار می‌سازد.
در کنار کاهش نرخ تورم، تلاش شده تا سپرده‌های بانکی و نرخ تامین مالی بانکی کاهش یابد و امروز می‌توانیم این کاهش را ببینیم البته بسیار کندتر از نرخ تورم اما کاهش نرخ سود بسیار قابل لمس‌تر است. سال گذشته، نرخ سود بانکی وام‌دهی حدود 30 درصد بود که امروز به 17.5 درصد کاهش یافته است. نرخ سود استقراض نیز حدود 30 درصد بود که با توجه به بخشنامه اخیر شورای پول و اعتبار در بیشترین حالت 18 درصد است و نرخ سود سپرده‌های بانکی نیز به 15 درصد کاهش یافته است البته این نرخ‌ها برای ما کاملا راضی‌کننده نیست، ما به کار خود ادامه خواهیم داد که روند کاهشی ادامه خواهد یافت و مهم‌تر از این، برای‌اینکه شاهد بازگشت تورم نباشیم، نیازمند تثبیت وضعیت کنونی هستیم. در کنار این کاهش نرخ تورم، نرخ سپرده‌ها و وام‌دهی بانک نیز نیازمند کاهش است از اینرو یک تفاوت محدود و منطقی با نرخ تورم وجود دارد.
بلومبرگ: چه زمانی فکر می‌کنید این اتفاق بیفتد؟ چه زمانی انتظار دارید که اینها را هم‌راستا با هم ببنید؟
طیب‌نیا: در حال حاضر، ما یک کاهش محسوس در نرخ بهره داشتیم و تفاوت میان نرخ سود و نرخ تورم بسیار کمتر از آنی است که در گذشته بوده است. من فکر می‌کنم که تا پایان امسال و آغاز سال آینده ما می‌توانیم با این نگاه به یک وضعیت قابل قبول برسیم.
بلومبرگ: با توجه به یکساله شدن برجام و گذشت شش ماه از آغاز اجرای آن آیا شما به منافع اقتصادی که از امضای توافق انتظار داشتید، رسیده‌اید؟ آیا تاثیر کلی آن بر اقتصاد ایران هم‌راستا با آنچه انتظار داشتید بوده است؟
طیب‌نیا: ما شاهد تاثیرات مثبت لغو تحریم‌ها بر اقتصاد ایران هستیم. به نظر من همانگونه که اعمال تحریم‌ها و تصویب آنها روند تدریجی را طی نمود لغو آنها نیز به زمان نیاز دارد. در بعضی حوزه‌ها ما شاهد محدودیت عملی نیستیم به عنوان مثال در رابطه با تولید و صادرات نفت در حال حاضر محدودیت قابل توجهی وجود ندارد. در برخی بخش‌ها نیز ما همچنان نتوانسته‌ایم به طور کامل از منافع ناشی از لغو تحریم‌ها استفاده کنیم.
ایران به تمام تعهدات خود در برجام عمل کرده است اما به نظر می‌رسد طرف مقابل نسبت به تعهدات خود در برجام به طور کامل پایبند نیست و حداقل در عمل اجرای تعهدات آنها به صورت کامل انجام نشده است. البته ما یاد گرفته‌ایم که خودکفا باشیم. ما به این نتیجه رسیده‌ایم که اگر در برابر تحریم‌ها مقاومت نمی‌کردیم، اگر موفق به آسیب‌ناپذیر کردن اقتصاد خود نمی‌شدیم، اگر نمی‌توانستیم علیرغم تداوم تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت در بازار جهانی به رشد اقتصادی مثبت دست یابیم، اگر نمی‌توانستیم در طول تحریم‌ها تورم خود را کاهش دهیم و ثبات و آرامش را به بازار ارز باز نمی‌گرداندیم شاید طرف مقابل ایران در مذاکرات به اجرای خواسته‌های ایران تن نمی‌داد. به نظر من این موارد طرف مقابل را مجبور کرد تا با خواسته‌های ایران موافقت کرده و قدرت ما در مدیریت اقتصاد در شرایط تحریم باعث شد تا طرف مقابل به صورت رسمی حق ایران برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای را به رسمیت بشناسد.
به طور حتم، ما در دوران پس از تحریم‌ها نیز به این سیاست و روند مدیریت ادامه خواهیم داد. در طول تحریم‌ها ما به نقاط ضعف اقتصاد خود پی بردیم. آگاهی ما نسبت به این نقاط ضعف و همچنین آسیب‌پذیری‌های اقتصاد ایران بسیار بالا رفته است و به همین دلیل برنامه‌های ما برای دوران پس از تحریم‌ها شامل اقداماتی خواهد بود که به رشد اقتصادی پایدار و متداوم در کنار مقاوم کردن اقتصاد در برابر شوک‌های خارجی منجر شود.
ما به دنبال برنامه‌هایی هستیم که به کاهش وابستگی دولت به نفت منجر می‌شود. به دنبال برنامه‌هایی هستیم که سهم نفت از درآمدهای نفتی کشور را کاهش دهد.
ما خواهان طرح‌هایی هستیم که سهم نفت را از درآمدهای ارز خارجی کشور کاهش دهد و منابع ارزی کشور را از طریق صادرات غیر نفتی تأمین کند.
به طور کلی ما می‌خواهیم اقتصاد خود را نسبت به تحریم‌ها و شوک و فشارهای خارجی مصون کنیم. امروز من با خوشحالی اعلام می‌کنم با توجه به مواردی که گفته شد توانسته‌ایم وابستگی اقتصادی خود به نفت را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم.
امروز سهم درآمدهای نفتی از بودجه ایران به حدود 30 درصد کاهش یافته است که تفاوت بسیار بالایی را نسبت به شرایط ایران در گذشته نشان می‌دهد.
در ماه نخست سال جاری نیز ما شاهد تراز تجاری مثبت ایران در صادرات غیر نفتی بوده‌ایم به این معنی که صادرات ایران یک میلیارد دلار از واردات بیشتر بود. این بدین معنا است که برای تأمین نیازهای واردات خود ما دیگر به درآمدهای نفتی وابسته نیستیم و می‌توانیم نیازهای وارداتی خود را از طریق صادرات غیر نفتی تأمین کنیم.
وابستگی ایران به خارج و حساسیت آن نسبت به فشارهای خارجی و همچنین وابستگی به درآمدهای نفتی به شدت کاهش یافته است و این یعنی در شرایط کنونی که تحریم‌ها به طور کامل لغو نشده است ما می‌توانیم به حد قابل توجهی از رشد اقتصادی دست یابیم.
بلومبرگ:شما گفتید که محدودیت‌های موجود در حوزه نفت علیه ایران رفع شده‌اند اما در دیگر بخش‌ها لغو تحریم‌ها خیلی مؤثر نبوده است این بخش‌ها کدامند و چرا روند اینگونه بوده است.
طیب‌نیا:یکی از اصلی‌ترین حوز‌ه‌هایی که علیرغم رفع تحریم‌ها شاهد بهبود قابل توجهی در آنها نبوده‌ایم روابط بانکی و به خصوص تعاملات با بانک‌های بزرگ خارجی بوده است. ما همچنان در این زمینه با مشکلات و محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم. اگرچه برخی از این مشکلات به تدریج و گذشت زمان حل خواهند شد.
شاید یکی از دلایل این مسئله عدم موفقیت طرف مقابل مذاکرات در عمل کردن کامل به تعهدات خود بوده است. ایران انتظار دارد که طرف مقابل نیز به طور کامل به تمام تعهدات خود عمل کند.
بلومبرگ:آیا شما هماکنون در حال مذاکره با بانک‌های خارجی و اروپایی هستید؟
طیب‌نیا: بله. این مذاکرات در حال انجام هستند و ما به این مذاکرات ادامه می‌دهیم و امیدواریم که بتوانیم به عادی‌سازی روابط بانکی خارجی ایران برسیم.
بلومبرگ: به نظر شما این مسئله چقدر زمان خواهد برد؟ ما چه موقع شاهد ورود بانک‌های بزرگ اروپایی به ایران خواهیم بود؟
طیب‌نیا: در حال حاضر در حوزه تحریم‌ها ما با محدودیت رسمی قابل توجهی روبه‌رو نیستیم. در حوزه پولشویی و حمایت مالی از تروریسم با توجه به بیانیه اخیر FATF در بوسان کره جنوبی محدودیت‌ها علیه ایران برداشته شده است و ما با موانع و مشکلی در این زمینه روبه‌رو نیستیم و به طور طبیعی انتظار داریم که در آینده بسیار نزدیک محدودیت‌های عملی نیز علیه ایران برداشت شده و روابط بانک‌های ایرانی و بانک‌های خارجی به طور کامل عادی شود.
بلومبرگ: به نظر شما وزارت خزانه‌داری آمریکا اقدامات کافی را برای کمک به شما در این زمینه انجام داده است؟ من فکر می‌کنم دکتر سیف قرار بود با وزیر خزانه‌داری آمریکا در لندن ملاقات کند که این ملاقات لغو شد شاید شما بتوانید در این زمینه به ما اطلاع دهید.
طیب نیا:ما زمانی همکاری را مؤثر می‌دانیم که نتایج و تأثیرات آن را به طور عملی شاهد باشیم. اگر به صورت عملی ما شاهد نتایج کامل مثبت آن نباشیم به صورت منطقی به این نتیجه می‌رسیم که اقداماتی که باید اتخاذ و انجام می‌شد حداقل در زمینه تأثیرگذاری به طور کامل اجرایی نشدند.
بلومبرگ:آیا هماکنون شما انتظار دارید که به طور تدریجی این مسئله اتفاق بیفتد؟
طیب نیا: طبیعتاً انتظار ما این است که این همکاری اتفاق بیفتد همانگونه که ما به طور کامل به تعهدات خود عمل کرده‌ایم و نشان داده‌ایم که در حوزه استفاده از انرژی هسته‌ای تنها اهداف صلح‌آمیز را پیگیری می‌کنیم طرف مقابل نیز باید تمام تعهدات خود را به صورت عملی اجرا کرده و نیت خوب خود را در قدم اول نشان دهد.
بلومبرگ:به موضوع نظام بانکی برگردیم در حال حاضر بدهی معوق ایران در مقایسه با سال گذشته چند درصد است؟
طی 2 سال گذشته ما شاهد کاهش مدوام مطالبات معوق بانکی در ایران بوده‌ایم. در زمان ریاست جمهوری دکتر روحانی نرخ مطالبات معوق بانکی حدود 14 درصد بوده است که این مسئله روندی ثابت را داشته است. این در حالی است که در شرایط اقتصادی ثابت نرخ این بدهی‌ها باید افزایش می‌یافت. با اقدامات مثبتی که صورت گرفته است نه تنها نرخ این بدهی‌ةا افزایش نیافت بلکه در بانک‌های ما بدهی معوق حدود 10 درصد افزایش یافته است و ما شاهد موفقیت‌های بیشتری در برخی از بانک‌های خود هستیم. به عنوان مثال در بانک ملی ایران که بزرگترین بانک در ایران و یک بانک دولتی محسوب می‌شود به طور طبیعی انتظار می‌رود که بدهی معوق بالاتری داشته باشد اما ما شاهد آن هستیم که این شاخص در بانک ملی به حدود 7 درصد کاهش یافته است. این بدین معنا است که در صورتی که بانک ملی به روند 2 سال گذشته خود ادامه دهد سال آینده شاهد رسیدن این شاخص به سطوح عادی بین‌المللی خواهیم بود.
طیب‌نیا تأکید کرد: همکاران ما در حال مذاکراه با تمام مؤسسات رتبه‌بندی بین‌المللی هستند. موفقیت‌های نظام بانکی ایران در کاهش نرخ وام‌های ناکارآمد خود بسیار قابل توجه بوده است و این مسئله از طریق بازیابی بدهی‌ها و نه از طریق تغییر در حساب‌ها به دست آمده است.
بلومبرگ: با توجه به نرخ کنونی NPL(مطالبات معوق) در بانک ملی این رقم سال گذشته چند درصد بوده است؟
طیب‌نیا: من به طور دقیق نمودار آن را به یاد ندارم این شاخص سال گذشته در بانک ملی بالای 12 درصد بود و هماکنون به 7 درصد رسیده
بلومبرگ:می‌خواهم از شما درباره مؤسسات رتبه‌بندی بین‌المللی نظیر فیچ بپرسم به نظر می‌رسد ماه گذشته مؤسسه فیچ‌‌ریتینگ به ایران سفری داشته است آیا شما می‌توانید به ما بگویید که مذاکره با این مؤسسه در چه سطوحی انجام شده است؟ این مذاکرات به چه نتیجه‌ای رسید؟
طیب‌نیا:همکاران ما در حال مذاکره با تمام مؤسسات رتبه‌بندی بین‌المللی هستند. اخیراً ما شاهد بودیم که سازمان همکاری اقتصادی و توسعه رتبه ایران را یک پله افزایش داد اگرچه انتظار داشتیم رتبه ایران بیش از این افزایش یابد و آنها در مذاکرات به ما گفته بودند که شرایط ایران بسیار مطلوب‌تر از سال‌های گذشته شده است که در طول آن سال‌ها این مؤسسه رتبه ایران را کاهش داده بود و این کاهش رتبه به خاطر شرایط واقعی اقتصاد ایران نبوده است بلکه به دلیل تحریم‌ها و دلایل سیاسی این مسئله رخ داده است به همین دلیل در واقعیت این مؤسسات در طول مذاکرات می‌خواستند رتبه ایران را بیش از یک پله افزایش دهند اما به ما گفتند که این امکان وجود ندارد که در هر بار ارزیابی رتبه ایران بیش از یک پله افزایش یابد. ما در حال مذاکره با دیگر مؤسسات رتبه‌بندی مهم بین‌المللی هستیم و در آینده شاهد ارزیابی رتبه ایران از سوی این مؤسسات خواهیم بود.
بلومبرگ:امکان دارد شما نسبت به زمان این اتفاق دقیق‌تر صحبت کنید؟
طیب نیا:اگر شما جزئیات بیشتری می‌خواهید می‌توانید با دکتر خزایی که مسئول این مذاکرات و در حال همکاری با بانک مرکزی است صحبت کنید.
آخرین باری که ایران اوراق قرضه اروپایی منتشر کرد و به نتیجه رسید سال 2008 بود به نظر شما این اتفاق کی دوباره رخ خواهد داد؟
در حال حاضر ما پیشنهادات جدی از سوی مقامات بازارهای مالی اروپایی در کشورهای مختلف داشتیم که از ما خواسته‌اند تا اوراق قرضه به بازارهای آنها عرضه کنیم. به عنوان مثال هفته گذشته و پس از دیدار مقامات ناظر کره جنوبی از ایران آنها تمایل خود را برای ارائه عرضه اوراق قرضه ایران در کره جنوبی اعلام کردهاند و حالا ما باید نسبت به این مسئله تصمیم‌گیری کنیم که این اوراق را عرضه کنیم یا نه. آنها همچنین پیشنهاد دادند که در اولین اقداما ما یک میلیارد دلار اوراق در کره جنوبی عرضه کنیم و طی هفته‌های آینده نیز چند میلیارد دلار دیگر نیز عرضه اوراق داشته باشیم. از این منظر به نظر من ایران همواره کشوری خوش حساب بوده است. در گذشته شما هیچ وقت شاهد دیرکرد در بازپرداخت وام‌ها از سوی ایران نبوده‌اید. جریان داخلی ارز ما بالا است و سهم بدهی‌‌های ایران نست به به تولید و درآمد صادرات آن بسیار بسیار پایین است. نرخ این شاخص در ایران یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در میان کشورهای جهان است. اگر هم طی چند سال گذشته ما شاهد مشکل در بازپرداخت وام‌ها از سوی ایران بوده‌ایم این مشکلات به طور کلی به دلیل اعمال تحریم‌ها و موانع موجود در شبکه‌های انتقال پول بین ایران و دیگر کشورها بوده است. به طور کلی ایران کشوری خوش حساب است و هماکنون شرایط برای عرضه اوراق قرضه از سوی ایران در بازارهای بین‌المللی وجود دارد و من مطمئن هستم این شرایط در آینده نیز بهبود خواهد یافت. در حال حاضر ما قراردادهای تجاری به ارزش 45 میلیارد دلار با کشورهای مختلف جهان داریم که پروژه‌های ایران را تأمین مالی کردهاند. بخشی از این حجم مالی همچنان در مرحله مذاکره است و در این مذکرات درباره شرایط تأمین این پروژه‌ها بحث می‌شود که برخی از آنها به نتیجه رسیده و شرایط آنها نیز تعیین شده است. از سوی دیگر برخی از این قراردادها نیز در مراحل پایانی مذاکره قرار دارد. ما هماکنون در حال رسیدن به مرحله‌ای هستیم که درباره پروژه‌های مورد نظر تصمیم‌گیری کنیم و چه این پروژه‌ها دولتی باشد و چه خصوصی، برای تأمین مالی به مؤسسات خارجی ارائه خواهند شد.
ما به توافق با کشورهای بزرگ خارجی برای تضمین این 45 میلیارد دلار تأمین مالی رسیده‌ایم و همچنان امکان افزایش این قراردادها نیز وجود دارد چرا که مؤسسات و کشورهایی که در حال تأمین مالی پروژه‌های ایران هستند نسبت به آینده اقتصاد ایران امیدوارند و می‌دانند که آینده اقتصاد ایران درخشان خواهد بود و آنها نسبت به فرصت‌هایی سودآور سرمایه‌گذری در ایران مطمئن هستند و اطمینان دارند که ایران می‌تواند در زمان مشخص و منظم منابع مالی آنها را بازگرداند.
بلومبرگ: زمانی که برجام اجرایی شد، رئیس‌جمهور ایران اعلام کرد که ایران نیاز به 30 تا 50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در سال دارد و این در برنامه ششم توسعه هم دیده شد. اکنون محدودیت‌هایی درباره این سرمایه‌گذاری وجود دارد، آیا شما فکر می‌کنید بتوانید به این سطح از سرمایه‌گذاری خارجی برسید؟
طیب‌نیا: ابتدا آنچه که رئیس‌جمهور گفت، سرمایه‌گذاری خارجی نبود بلکه برعکس منابع مالی خارجی بود، یکی از اهداف امن‌سازی منابع خارجی، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است (FDI). . من گفته‌ام که ما باید حدود 45 میلیارد دلار توافق داشته باشیم و این طبیعی است زمانی که توافقنامه‌ای امضا می‌شود، تا رسیدن به مرحله اجرا، ماه‌ها طول می‌کشد و در این مراحل، مذاکراتی مختلفی صورت می‌گیرد، به ویژه زمانی که روابط طرفین به دلایل مختلفی قطع شود. قطعی روابط بین ایران و مؤسسات مختلف سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد. به نظرمن تامین امنیت منابع خارجی که جزو برنامه‌های ما است، کاملا امکانپذیر است.
طبیعی است زمانی که ماشینی متوقف می‌شود برای شروع کار دوباره، ابتدا شرایط سخت است و نیاز به انرژی زیادی دارد اما بعد از راه‌اندازی، حرکت خودرو بسیار راحت خواهد بود.
بلومبرگ: ظاهرا برخی گروه لابی آمریکا به دنبال توقف قرارداد با بوئینگ هستند، آیا شما نگران این موضوع نیستید؟ ظاهراً جناح راست‌گرای آمریکا می‌خواهد بعد از گذشت یک سال از توافق ایران و گروه 1+5 معامله بوئینگ را به شکست برساند.
طیب‌نیا: شاید آنها بخواهند چنین کاری انجام دهند، ما واقعاً درباره این معامله حساس نیستیم. این مسئله به آن اندازه که شاید برای آمریکا مهم باشد، برای ما اهمیتی ندارد. شرکت‌های زیادی در جهان وجود دارد که می‌توانند نیازهای ما را برآورده کنند و ما نیازهای اولویت‌داری نسبت به خرید هواپیما داریم که شاید گفتن آن در رسانه‌ها لازم نباشد.
طرف آمریکایی بیشتر از ما به این معامله نیاز دارد که بخواهد این معامله را متوقف کند. آنچه برای ما مهم است، تقویت ظرفیت‌های تولید داخل ایران و آماده کردن زمینه برای توسعه سرمایه کشور است و اساساً این سرمایه‌ها منجر به نتیجه خواهد شد. در بحث سرمایه‌گذاری، اولویت ما این است که کاملاً از ظرفیت‌های موجود کشور استفاده کنیم. ما فرصت‌های زیادی در داخل کشور داریم که در گذشته از این فرصت‌ها استفاده نشده است. شرایط ایران در مقایسه با کشورهای زیادی که با شرایط سختی در منابع مالی مواجه هستند بسیار متفاوت است. محدودیت اصلی ما به هیچ عنوان مربوط به محدودیت منابع مالی نیست، اما به دلیل درآمدهای زیادی که از نفت و گاز داریم، ما واقعاً با هیچ‌گونه محدودیت ویژه مواجه نشده‌ایم و شاید یکی از مشکلات و مسائل ما این است که هیچ وقت با این مشکلات کمبود درآمد نفت مواجه نشده‌ایم.
در گذشته به دلیل اینکه در ایران چنین محدودیت‌هایی (درآمدهای نفت و گاز) وجود نداشت، استفاده از ظرفیت‌ها و منابع مالی به درستی انجام نشده است. اولویت نخست ما این است که اجازه بدهیم ظرفیت‌ها در اقتصاد ایران نقش خود را ایفا کندو این ظرفیت‌ها و رشد مربوط به آن به طور طبیعی در حوزه‌های مختلف مالی به کار گرفته می‌شود. اگر ما بتوانیم به طور مؤثری از منابع مالی که موجود است استفاده کنیم، پس از آن، زمینه‌های کسب رشد اقتصادی بیشتر فراهم خواهد شد. با وجود این، البته ما از فقدان حمایت اقتصادهای بین‌المللی را هم نداریم و فرصت‌هایی هست که از سوی اقتصادهای جهانی پیشنهاد می‌شود.
ما مطمئناً بازارهای خارجی را جست‌وجو می‌کنیم. ما می‌خواهیم محصولات خود را به کشورهای خارجی صادر کنیم. ما مطمئناً خواهان استفاده از منابع مالی موجود در اقتصاد جهانی هستیم و البته این یک مسیر دوطرفه است. از آنجایی که استفاده از سرمایه‌های خارجی می‌تواند برای ما مفید باشد، این مسئله می‌تواند برای حامیان مالی هم مفید واقع شود. شما می‌دانید که در حال حاضر حمایت‌های مالی از سوی بسیاری از کشورها پیشنهاد می‌شود، حتی با نرخ سود کمتر و اینها فرصت‌های بسیار سودمندی برای ایران است.
اگر سرمایه‌های خارجی در فرصت‌های سودمند استفاده شود، می‌تواند ظرفیت‌های فراوانی با حاشیه خطر کمتر ایجاد کند و می‌تواند درآمد مناسبی برای طرف خارجی هم داشته باشد، بنابراین تصور من این است که این یک بازی برد برد است که در آن طرف خارجی هم می‌تواند سود زیادی داشته باشد.
بلومبرگ: ما می‌بینیم گروه‌های مختلفی که مخالف توافق هستند، چه آنهایی که در آمریکا و یا در عربستان هستند، آنها می‌خواهند که فشار زیادی برای برجام ایجاد کنند و ظاهراً خیلی هم در این زمینه فعال هستند و اکنون شاید بدانید که دولت اوباما به پایان می‌رسد، آیا شما نگران چنین شرایطی نیستید؟
طیب‌نیا: در گذشته ما با مشکلات بزرگتری مواجه شده‌ایم و به خوبی توانسته‌ایم اهداف صلح‌آمیز خود را به جهان نشان دهیم. جامعه بین‌الملل امروزه به خوبی می‌داند که ایران کشوری است که می‌خواهد که صلح، امنیتت و ثبات در منطقه خاورمیانه و جهان باشد. ما در خط مقدم مبارزه با تروریسم هستیم، اکثر قربانیان تروریسم از ایران بوده، بسیاری از مردان بزرگ ما در گذشته شامل رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، رئیس قوه قضائیه همه قربانیان تروریسم بوده‌اند و اکنون جامعه بین‌الملل به خوبی این مسئله را می‌داند. کشورهایی که با ما مخالفت می‌کنند و تلاش می‌کنند تا تصویر بدی از ایران بر جای بگذارند، عموماً آنهایی هستند که حامیان تروریسم‌اند و امروزه جامعه بین‌الملل به خوبی می‌داند که چه کشورهایی القاعده را سازماندهی کردهاند، کدام کشورها با القاعده مبارزه می‌کنند، کدام کشورها به القاعده سلاح می‌دهند و کدام کشورها داعش و دیگر گروه‌های تروریستی را حمایت می‌کنند. مطمئناً ایران یکی از مبارزان خط مقدم گروه‌های تروریستی است و تاوان زیادی به خاطر این مسئله پرداخته است. امروز جامعه بین‌المللی به خوبی واقعیت‌ها را می‌داند آنها دیدگاه‌های دیگر را باور نخواهند کرد و من نگرانی خاصی در این باره ندارم، من مطمئنم جامعه امروز بین‌الملل می‌داند تهدیدهای تروریستی بیشتر از هر زمان دیگر انجام می‌شود و آنها به نقشی که ایران می‌تواند در مبارزه علیه تروریسم ایفا کند، واقفند و این می‌تواند شرایط اساسی را برای همکاری بهتر بین ایران و دیگر جوامع بین‌المللی ایجاد کند.
انتهای پیام/تسنیم
پنجشنبه ۳۱ تير ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۰۵
کد مطلب: 434283
