بادهای ۱۲۰ روزه‌ی سیستان امان مردم را بريد/ منشأ، نعمات و نقمات اين بادها چيست؟

به گزارش تفتان ما، طی سه گزارش قصد داریم با این پدیده ی طبیعی در سیستان٬ عمقی تر آشنا شویم تا با آن کنار آئیم و آن را جزء لاینفک و جداناشدنی از زندگی خود دانسته٬ با اقداماتی عالمانه٬ نقمات فعلی این پدیده ی آفریده شده ی خداوندی را به نعماتی زندگی آفرین تبدیل کنیم.
 
* تلطیف هوا:
ارتفاع دشت سیستان از سطح دریا 480 متر می‌باشد، بنابر این مقیاس، این منطقه، در اقلیم گرم و خشک قرار دارد.  به موازات شروع فصل گرما در دشت سیستان، بادهای 120 روزه نیز شروع به وزیدن می کنند و تقریباً با پایان یافتن فصل گرما، این بادها نیز فروکش می‌نمایند. جهت وزش بادهای 120 روزه به گونه‌ای است که ابتدا سطوح  وسیع دریاچه‌ی هامون را در می‌نوردد و سپس وارد نقاط مسکونی سیستان می‌شود، آنگاه همانند یک تهویه‌ی طبیعی، هوای سرد را از دریاچه به سایر نقاط منطقه منتقل می‌کند و در متعادل کردن دمای منطقه مؤثر است.
 
* خارخانه‌ها:
قبل از ظهور ماشین‌های خنک‌کننده، مردم سیستان با تعبیه‌ی بادگیرهایی بر سقف گنبدی منازل که به «کولَک» معروف است و دریچه‌هایی در بدنه‌ی  شمالی دیوار که «سورَک» نامیده می شود، باد را به دام می‌انداختند و وادار به جریانی از سقف به داخل منازل و سپس خروج از دریچه‌های دیوار می‌کردند، در مواردی نیز بادگیرها بسته و باد را مستقیماً از طریق دریچه‌ها، وارد منزل می‌کردند. گاه نیز پشت منزل، پشته‌ای خارشتر یا بوته‌ها و خاشاک دیگر را می‌گذاشتند و بر روی آن آب می‌پاشیدند تا مثل یک کولر آبی عمل کند. این تکنیک به «خارخانه» معروف بود.
 
* منبع تأمین انرژی:
بشر امروزین با سعی و خطا دریافته است که باید به منظور جلوگیری از تخریب محیط زیست به «انرژی‌های نوین» متوسل شود و یکی از ظرفیت‌های تولید انرژی در باد، نهفته است. مزارع تولید برق به وسیله‌ی نیروگاهای بادی، ظرفیتی عظیم برای  ایجاد اشتغال، درآمدزایی، تأمین انرژی منطقه و رفع ریزگردها را فراهم می‌کند. در صورت سرمایه‌گذاری در این خصوص، می‌توان نسبت به صادرات برق تولیدی به کشورهای همسایه مانند افغانستان و پاکستان نیز اقدام کرد زیرا از این کشورها درخواست‌هایی وجود دارد.
 

 
* هوادهی به آب برای تأمین اکسیژن آبزیان:
با توجه به گرمای هوا و لزوم اجرای برنامه‌های ماهی‌دار کردن دریاچه‌، وجود گرمای منطقه، باعث می‌شود تا اکسیژن کافی در اختیار آبزیان قرار نگیرد. اما بادهای 120 روزه، خود به مثابه «هواده‌های طبیعی» عمل می‌کنند و به طور کلی اکسیژن‌دهی لازم را به آب برای استفاده‌ی آبزیان می‌نماید.
 
* آسیاب‌های بادی:
در گذشته سیستان، یکی از کانون‌های آسیاب‌های بادی بوده است. در این تکنیک، باد را کانالیزه می‌کنند تا به پرههایی چوبین برخورد و آن را که به سنگ‌های آسیاب متصل است، به حرکت آورد. با این وصف با استفاده از نیروی طبیعی باد، بدون صرف هزینه، به آسیاب غلات پرداخته می‌شود.
 
* پمپ‌های آب‌کش بادی:
در بعضی از نقاط در گذشته، با تعبیه‌ی دکل‌های چوبی و حرکت آن‌ها به وسیله‌ی نیروی باد، سطل آب بسته شده به این دکل به طور مرتب وارد چاه شده، پرآب می‌شد و سپس بالا می‌آمد و آب را در نهری تخلیه می‌نمود تا مورد استفاده ی احشام قرار گیرد، مزرعه ‌یا باغی کوچک را آبیاری نماید.
 
* تأثیر باد در گرده‌افشانی و تلقیح گیاهان و درختان:
 گل‌ها و شکوفه‌های درختان دارای دو نوع میله است که بعضی عضو نر و برخی عضو ماده می‌باشند. در میله‌های نر، کیسه‌هایی  پر از گرده‌های ریز که به منزله‌ی نطفه‌ی حیوانات نر است و میله‌های ماده که درون‌شان خالی و قسمت پایین آنها به تخمدان می‌رسد، مثل تخمدان حیوانات ماده می‌باشد. یکی از فواید باد آن است که در نتیجه‌ی  وزش آن، گرده‌های نر روی میله‌های ماده رسیده، با اعمال شگفت‌انگیزی که حکایت از حکمت کامل الهی می‌کند، درخت و گیاه، آبستن می‌شود.
 

 
* جابجایی ابرهای بارور:
ایجاد و حرکت دادن ابرها و حمل نمودن آن به نقاطی که خدا خواسته است و به دنبال آن نزول پر برکت باران، از دیگر مأموریت‌های باد است که خداوند متعال بر آن در آیات قرآن حکیم تأکید ورزیده است.
 
* کمک به تشکیل پروفیل خاک:
در خط‌القعرها و نقاط كم ارتفاع، اثر بادهاي 120روزه‌ی سيستان و در كنار آن انجام عمليات زراعت و كشاورزي در تشكيل پروفيل خاك حائز اهميت مي‌باشد. تحت تأثير بادهاي مذكور ذرات ريز رس( بافت سنگين) به منطقه انتقال و ضمن مخلوط شدن با ذرات درشت(بافت سبك) و واريزه‌هاي موجود، بافت مناسبي از خاك را در حوزه به وجود می‌آورد.
 
ادامه دارد...
--------------------------------
گزارش از عباس نورزائی
--------------------------------
 
انتهاي پيام/

دوشنبه ۲۶ تير ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۴۴