برخورد دولتها با عفاف و حجاب سلیقه‌ای است/فرهنگ‌سازی در حوزه پوشش مردان ضعیف بوده است/ تعیین حدود ضوابط قانونی اولویت اول مردم است
رئیس بسیج جامعه زنان با بیان اینکه مسئولان در زمینه عفاف و حجاب از مردم عقب مانده‌اند، به نخبگان و خواص جامعه هشدار داد که برخلاف خواست و جهت مردم عمل نکنند، چراکه این مسئله از حافظه تاریخ مردم پاک نخواهد شد.
به گزارش سرویس اجتماعي تفتان ما،نشست «بررسی روند اجرای قانون عفاف و حجاب» با حضور سمیه اصغرزاده پژوهشگر حوزه مطالعات زنان، مینو اصلانی رئیس بسیج جامعه زنان و نیره قوی پژوهشگر حوزه زنان برگزار شد.
در ابتدای این نشست سمیه اصغرزاده با اشاره به تحقیقاتی که در حوزه عفاف و حجاب انجام داده است، گفت: پیش از شروع این مباحثه لازم است که در مورد معانی موجود بحث و گفت‌وگو کنیم. چند واژه محور مسئله حجاب مانند حیا، عفاف و پوشش که هر کدام ویژگی‌ها و معانی متفاوتی دارند، مطرح شده «حیا» در واقع اعم از تقوا بوده چرا که در تقوا صرفاً محرمات شرعی انجام نمی‌شود اما در مسئله حیا علاوه بر محرمات شرعی به محرمات عرفی و عقلی نیز پرداخته می‌شود.
وی در ادامه با ذکر مثالی از قرآن کریم که از راه رفتن دختران شعیب در مقابل یعقوب با تعبیر حیا یاد شده، گفت: از این واژه می‌توانیم به معنی «عفاف» برسیم چرا که عفاف بعد پررنگ‌تری از مسئله حیا است. در واقع عفاف به معنای کنترل‌گری است که از سوی فرد در قبال حفظ اخلاق عمومی رعایت می‌شود.
اصغرزاده تصریح کرد: «حجاب» نمود بیرونی عفاف و حیا است که با نوعی پوششی که فرد در سطح جامعه اتخاذ می‌کند، نمود یافته و آن چیزی است که در حال حاضر بیشتر در مورد آن بحث می‌شود به همین خاطر محور اصلی بحث امروز حول و حوش محور پوشش و حجاب قرار می‌گیرد. هرچند حیا و عفاف زمینه‌ساز این مسئله هستند.
این پژوهشگر با بیان اینکه نمی‌توانیم بگوییم عفاف و حجاب رابطه صد در صدی دارند، اظهار داشت: اگر بتوانیم افراد را از لحاظ درونی به اعتقاداتی پایبند کنیم به عبارتی فرد را با حیا بار بیاوریم و برای رعایت عفاف تعریفی واضح ارائه کنیم مسلماً گرایش بیشتری از سوی به فرد به سمت حجاب ایجاد خواهد شد.
وی پرداختن به مسئله حجاب را دارای سه رویکرد کلی دانست و گفت: رویکرد افراطی که معتقد به هیچ قید و بندی در اجتماع نیست و از سوی برخی از گروه‌ها در جوامع غربی دنبال می‌شود، رویکرد تفریطی که هرگونه میل و حس جنسی را نفی می‌کند و همچنین دیدگاه اعتدال که حضور همراه با پوشش را در جامعه پذیرفته است مجموع رویکردها در زمینه عفاف و حجاب است.
اصغرزاده در ادامه افزود: قرآن از حجاب به عناوین مختلفی همانند حجاب چشم، زبان، رفتار، گفتار و پوشش سخن گفته است. بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران نیز حجاب را وسیله‌ای برای حفظ ارزش‌ها شناخته است؛ در کشور ما درباره عفاف و حجاب قوانین بسیاری نگاشته شده است که البته رویکرد اعتدالی را با توجه به رویکردهای اسلامی دنبال می‌کند.
این پژوهشگر به بررسی قوانین موجود در کشور در خصوص عفاف و حجاب پرداخت و گفت: نخستین قانون مجازات اسلامی که برای پوشش در سال 1362 تعیین شده و قانون بعدی در سال 65 درباره نحوه رسیدگی به تخلفات فروشندگان لباس‌های مغایر با ارزش‌های اسلامی که استفاده از آن در ملاء عام خلاف شرع و یا مخالف عفت عمومی است تعیین شده است.
به گفته وی این قوانین با رفتارهایی که در جامعه به ترویج فرهنگ غیر اسلامی می‌پردازد مقابله کرده و برای آن‌ها مجازات تعیین می‌کنند. همچنین براساس قانون مجازات اسلامی مصوب در سال 1375 انجام رفتارهای خلاف شرع در معابر عمومی دارای مجازات و برخورد سلبی هستند. کنار این سه قانون اصلی قوانین دیگری ازجمله 8 قانون مصوب مجلس، 11 قانون مصوب شورای انقلاب فرهنگی و مصوباتی در هیأت وزیران و قوه قضاییه نگاشته شده است.
در ادامه این نشست مینو اصلانی رئیس بسیج جامعه زنان در خصوص چالش‌های پیش‌روی اجرای قوانین عفاف و حجاب گفت: حجاب به عنوان نبض زندگی اسلامی ما است و به دلیل اهمیت آن باید روند اجرای قوانین آن از منظر حاکمیتی دنبال شود. هرچند بخشی از اقدامات در این حوزه مربوط به فرهنگ‌سازی است و باید فلسفه حجاب و عفاف در قالب نشست‌های گفت‌وگو محور تبیین شود اما باید وضعیت حجاب به مثابه یک موضوع اجتماعی حاکمیتی مورد نقد قرار بگیرد و باید بررسی کنیم که آیا روند طی شده در 39 سال گذشته در این زمینه صحیح بوده یا نه و چرا نتوانسته‌ایم به نتایج مطلوب مورد نظر خود برسیم.
رئیس بسیج جامعه زنان با اشاره به اینکه حجاب به عنوان یکی از پایه‌های اصلی انقلاب فرهنگی و از جمله ارزش‌های پذیرفته شده از سوی انقلابیون بوده است، گفت: ترویج بی‌بندوباری، حیازدایی و معرفی زن غربی به عنوان الگوی زن ایرانی در دستور کار رژیم پهلوی بود اما با قیام مردم علیه ظلم و ستم و حکومت ضددینی پهلوی یکی ارزش‌هایی که مورد توجه قرار گرفت عفاف و حجاب بود که تبلور آن را در جریان راهپیمای پیش از انقلاب از سوی مردم می‌بینیم. به همین دلیل بود که در ابتدای انقلاب ایجاد قانونی برای رعایت حجاب به عنوان یک اصل از سوی آحاد مردم درخواست شد.
*برخورد سلیقه‌ای با عفاف و حجاب در دولت‌های مختلف
وی با یادآوری این نکته که پس از پیروزی انقلاب اسلامی زمینه تدوین قوانین و آیین‌نامه‌ها فراهم شده و در نهایت قانون گسترش عفاف و حجاب در سال 1384 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به نتیجه رسید، اظهار داشت: روند تدوین آیین‌نامه‌ها و قوانین طی سال‌های پس از انقلاب مناسب بود اما بحث این است که متأسفانه در دولت‌های مختلف بنابر سلیقه‌ها حتی قوانین واضحی که از جایگاه حقوقی بالایی هم برخوردار بودند، نادیده گرفته می‌شود.
رئیس بسیج جامعه زنان با اشاره به اینکه شکل پوشش در مجامع مختلف به همراه الگو ارائه شد اما با وجود هجمه‌های سنگینی که از لحاظ فرهنگی با آن مواجه بودیم اجرای آن بسیار ضعیف بود گفت: دشمنان می‌دانستند اگر زن مسلمان ایرانی حجاب را رعایت کند از بسیاری از معضلات (مادی‌گرایی و مصرف‌گرایی و...) مصون می‌ماند، هجمه به پوشش اسلامی به خصوص چادر به همین دلیل بود.
*شبیخون فرهنگی در سایه بی‌توجهی به اوضاع فرهنگی جامعه
اصلانی افزود: هرچند دهه 60 در خصوص رعایت مبانی و قوانین و ضوابط روند خوبی را طی کردیم اما دهه 70 هیچ بخشنامه مکملی در این خصوص صادر نشد و موجب ورود ما به مبحثی به اسم شبیخون فرهنگی شد.
وی بیان کرد: دهه 70 زمانی بود که باید بخشنامه‌های جدیدی در خصوص نحوه پوشش صادر می‌شد اما با توجه به دیدگاه‌های دولت کارگزاران و روی کار‌آمدن دولت تکنوکرات‌‌ها تا نیمه دوم دهه 70 خبری از بخشنامه جدید در این زمینه نبود.
رئیس بسیج جامعه زنان ادامه داد: در چنین شرایطی در زمان دولت اصلاحات بخشنامه‌ای به ادارات ارسال شد که نه تنها بخشنامه‌ها و قوانین قبلی را تکمیل نمی‌کرد که در جهت تضعیف این مسئله گام برمی‌داشت.
اصلانی در خصوص محتوای این بخشنامه گفت: بخشنامه صادر شده در خصوص حضور در ادارات و نحوه پوشش مراجعان به ادارات دولتی در این دوره براساس عرف جامعه تعیین می‌کرد این در حالی است که همه به این نتیجه رسیدند که وجود یک نوع پوشش مناسب و کارآمد سازمانی می‌تواند راندمان کاری را در ادارات افزایش دهد.
به گفته وی، این بخشنامه زمینه‌ساز کیفیت پوشش‌ها در بسیاری از مجامع دیگر از سوی مردم شد چرا که الگوبرداری مردم مجامع رسمی و سازمان‌ها و نهاد‌ها شکل می‌گیرد.
رئیس بسیج جامعه زنان ادامه این روند را با همزمان با ورود دلسوزان انقلاب از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی که قوانین مربوط به عفاف و حجاب را تبیین کرده بودند، متوقف اعلام کرد و گفت: با وجود ارائه این قانون از سوی شورای انقلاب فرهنگی، یک اراده جمعی از سوی سازمان‌ها و نهاد‌ها برای پیاده کردن دقیق اثرگذار آن وجود نداشت.
*نبود فعالیت‌های فرهنگی مستمر و بی‌توجهی نهادهای مختلف به وظایف خود
اصلانی با بیان اینکه نبود فعالیت‌های فرهنگی مستمر در حوزه عفاف و حجاب و عدم قبول مسئولیت از سوی وزارتخانه‌های مختلف باعث تضعیف این مسئله در جامعه شده است، اظهار داشت: مقام معظم رهبری در اواخر دهه 80 در جریان بازدید از نمایشگاه قرآن با توقف در غرفه عفاف و حجاب فرمودند از کار کردن برای عفاف و حجاب خسته نشوید اما برخی از مسئولان از انجام این مسئولیت شانه خالی کرده‌اند.
وی با اشاره به حرکت مردمی در سال 1392 در خصوص عفاف و حجاب گفت: اردیبهشت‌ماه 94 پس ازسال‌ها شاهد حرکت مسئولان در این زمینه بودیم، وزارت کشور با صدور بخشنامه‌ای که بسیار نیز تأثیرگذار بود به موضوع پوشش مردان پرداخت که می‌توانست بسیار مؤثر باشد اما این بخشنامه هم از سوی دستگاه‌ها نادیده گرفته شد.
در ابتدای این نشست سمیه اصغرزاده با اشاره به تحقیقاتی که در حوزه عفاف و حجاب انجام داده است، گفت: پیش از شروع این مباحثه لازم است که در مورد معانی موجود بحث و گفت‌وگو کنیم. چند واژه محور مسئله حجاب مانند حیا، عفاف و پوشش که هر کدام ویژگی‌ها و معانی متفاوتی دارند، مطرح شده «حیا» در واقع اعم از تقوا بوده چرا که در تقوا صرفاً محرمات شرعی انجام نمی‌شود اما در مسئله حیا علاوه بر محرمات شرعی به محرمات عرفی و عقلی نیز پرداخته می‌شود.
وی در ادامه با ذکر مثالی از قرآن کریم که از راه رفتن دختران شعیب در مقابل یعقوب با تعبیر حیا یاد شده، گفت: از این واژه می‌توانیم به معنی «عفاف» برسیم چرا که عفاف بعد پررنگ‌تری از مسئله حیا است. در واقع عفاف به معنای کنترل‌گری است که از سوی فرد در قبال حفظ اخلاق عمومی رعایت می‌شود.
اصغرزاده تصریح کرد: «حجاب» نمود بیرونی عفاف و حیا است که با نوعی پوششی که فرد در سطح جامعه اتخاذ می‌کند، نمود یافته و آن چیزی است که در حال حاضر بیشتر در مورد آن بحث می‌شود به همین خاطر محور اصلی بحث امروز حول و حوش محور پوشش و حجاب قرار می‌گیرد. هرچند حیا و عفاف زمینه‌ساز این مسئله هستند.
این پژوهشگر با بیان اینکه نمی‌توانیم بگوییم عفاف و حجاب رابطه صد در صدی دارند، اظهار داشت: اگر بتوانیم افراد را از لحاظ درونی به اعتقاداتی پایبند کنیم به عبارتی فرد را با حیا بار بیاوریم و برای رعایت عفاف تعریفی واضح ارائه کنیم مسلماً گرایش بیشتری از سوی به فرد به سمت حجاب ایجاد خواهد شد.
وی پرداختن به مسئله حجاب را دارای سه رویکرد کلی دانست و گفت: رویکرد افراطی که معتقد به هیچ قید و بندی در اجتماع نیست و از سوی برخی از گروه‌ها در جوامع غربی دنبال می‌شود، رویکرد تفریطی که هرگونه میل و حس جنسی را نفی می‌کند و همچنین دیدگاه اعتدال که حضور همراه با پوشش را در جامعه پذیرفته است مجموع رویکردها در زمینه عفاف و حجاب است.
اصغرزاده در ادامه افزود: قرآن از حجاب به عناوین مختلفی همانند حجاب چشم، زبان، رفتار، گفتار و پوشش سخن گفته است. بنیان گذار انقلاب اسلامی ایران نیز حجاب را وسیله‌ای برای حفظ ارزش‌ها شناخته است؛ در کشور ما درباره عفاف و حجاب قوانین بسیاری نگاشته شده است که البته رویکرد اعتدالی را با توجه به رویکردهای اسلامی دنبال می‌کند.
این پژوهشگر به بررسی قوانین موجود در کشور در خصوص عفاف و حجاب پرداخت و گفت: نخستین قانون مجازات اسلامی که برای پوشش در سال 1362 تعیین شده و قانون بعدی در سال 65 درباره نحوه رسیدگی به تخلفات فروشندگان لباس‌های مغایر با ارزش‌های اسلامی که استفاده از آن در ملاء عام خلاف شرع و یا مخالف عفت عمومی است تعیین شده است.
به گفته وی این قوانین با رفتارهایی که در جامعه به ترویج فرهنگ غیر اسلامی می‌پردازد مقابله کرده و برای آن‌ها مجازات تعیین می‌کنند. همچنین براساس قانون مجازات اسلامی مصوب در سال 1375 انجام رفتارهای خلاف شرع در معابر عمومی دارای مجازات و برخورد سلبی هستند. کنار این سه قانون اصلی قوانین دیگری ازجمله 8 قانون مصوب مجلس، 11 قانون مصوب شورای انقلاب فرهنگی و مصوباتی در هیأت وزیران و قوه قضاییه نگاشته شده است.
در ادامه این نشست مینو اصلانی رئیس بسیج جامعه زنان در خصوص چالش‌های پیش‌روی اجرای قوانین عفاف و حجاب گفت: حجاب به عنوان نبض زندگی اسلامی ما است و به دلیل اهمیت آن باید روند اجرای قوانین آن از منظر حاکمیتی دنبال شود. هرچند بخشی از اقدامات در این حوزه مربوط به فرهنگ‌سازی است و باید فلسفه حجاب و عفاف در قالب نشست‌های گفت‌وگو محور تبیین شود اما باید وضعیت حجاب به مثابه یک موضوع اجتماعی حاکمیتی مورد نقد قرار بگیرد و باید بررسی کنیم که آیا روند طی شده در 39 سال گذشته در این زمینه صحیح بوده یا نه و چرا نتوانسته‌ایم به نتایج مطلوب مورد نظر خود برسیم.
رئیس بسیج جامعه زنان با اشاره به اینکه حجاب به عنوان یکی از پایه‌های اصلی انقلاب فرهنگی و از جمله ارزش‌های پذیرفته شده از سوی انقلابیون بوده است، گفت: ترویج بی‌بندوباری، حیازدایی و معرفی زن غربی به عنوان الگوی زن ایرانی در دستور کار رژیم پهلوی بود اما با قیام مردم علیه ظلم و ستم و حکومت ضددینی پهلوی یکی ارزش‌هایی که مورد توجه قرار گرفت عفاف و حجاب بود که تبلور آن را در جریان راهپیمای پیش از انقلاب از سوی مردم می‌بینیم. به همین دلیل بود که در ابتدای انقلاب ایجاد قانونی برای رعایت حجاب به عنوان یک اصل از سوی آحاد مردم درخواست شد.
*برخورد سلیقه‌ای با عفاف و حجاب در دولت‌های مختلف
وی با یادآوری این نکته که پس از پیروزی انقلاب اسلامی زمینه تدوین قوانین و آیین‌نامه‌ها فراهم شده و در نهایت قانون گسترش عفاف و حجاب در سال 1384 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به نتیجه رسید، اظهار داشت: روند تدوین آیین‌نامه‌ها و قوانین طی سال‌های پس از انقلاب مناسب بود اما بحث این است که متأسفانه در دولت‌های مختلف بنابر سلیقه‌ها حتی قوانین واضحی که از جایگاه حقوقی بالایی هم برخوردار بودند، نادیده گرفته می‌شود.
رئیس بسیج جامعه زنان با اشاره به اینکه شکل پوشش در مجامع مختلف به همراه الگو ارائه شد اما با وجود هجمه‌های سنگینی که از لحاظ فرهنگی با آن مواجه بودیم اجرای آن بسیار ضعیف بود گفت: دشمنان می‌دانستند اگر زن مسلمان ایرانی حجاب را رعایت کند از بسیاری از معضلات (مادی‌گرایی و مصرف‌گرایی و...) مصون می‌ماند، هجمه به پوشش اسلامی به خصوص چادر به همین دلیل بود.
*شبیخون فرهنگی در سایه بی‌توجهی به اوضاع فرهنگی جامعه
اصلانی افزود: هرچند دهه 60 در خصوص رعایت مبانی و قوانین و ضوابط روند خوبی را طی کردیم اما دهه 70 هیچ بخشنامه مکملی در این خصوص صادر نشد و موجب ورود ما به مبحثی به اسم شبیخون فرهنگی شد.
وی بیان کرد: دهه 70 زمانی بود که باید بخشنامه‌های جدیدی در خصوص نحوه پوشش صادر می‌شد اما با توجه به دیدگاه‌های دولت کارگزاران و روی کار‌آمدن دولت تکنوکرات‌‌ها تا نیمه دوم دهه 70 خبری از بخشنامه جدید در این زمینه نبود.
رئیس بسیج جامعه زنان ادامه داد: در چنین شرایطی در زمان دولت اصلاحات بخشنامه‌ای به ادارات ارسال شد که نه تنها بخشنامه‌ها و قوانین قبلی را تکمیل نمی‌کرد که در جهت تضعیف این مسئله گام برمی‌داشت.
اصلانی در خصوص محتوای این بخشنامه گفت: بخشنامه صادر شده در خصوص حضور در ادارات و نحوه پوشش مراجعان به ادارات دولتی در این دوره براساس عرف جامعه تعیین می‌کرد این در حالی است که همه به این نتیجه رسیدند که وجود یک نوع پوشش مناسب و کارآمد سازمانی می‌تواند راندمان کاری را در ادارات افزایش دهد.
به گفته وی، این بخشنامه زمینه‌ساز کیفیت پوشش‌ها در بسیاری از مجامع دیگر از سوی مردم شد چرا که الگوبرداری مردم مجامع رسمی و سازمان‌ها و نهاد‌ها شکل می‌گیرد.
رئیس بسیج جامعه زنان ادامه این روند را با همزمان با ورود دلسوزان انقلاب از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی که قوانین مربوط به عفاف و حجاب را تبیین کرده بودند، متوقف اعلام کرد و گفت: با وجود ارائه این قانون از سوی شورای انقلاب فرهنگی، یک اراده جمعی از سوی سازمان‌ها و نهاد‌ها برای پیاده کردن دقیق اثرگذار آن وجود نداشت.
*نبود فعالیت‌های فرهنگی مستمر و بی‌توجهی نهادهای مختلف به وظایف خود
اصلانی با بیان اینکه نبود فعالیت‌های فرهنگی مستمر در حوزه عفاف و حجاب و عدم قبول مسئولیت از سوی وزارتخانه‌های مختلف باعث تضعیف این مسئله در جامعه شده است، اظهار داشت: مقام معظم رهبری در اواخر دهه 80 در جریان بازدید از نمایشگاه قرآن با توقف در غرفه عفاف و حجاب فرمودند از کار کردن برای عفاف و حجاب خسته نشوید اما برخی از مسئولان از انجام این مسئولیت شانه خالی کرده‌اند.
وی با اشاره به حرکت مردمی در سال 1392 در خصوص عفاف و حجاب گفت: اردیبهشت‌ماه 94 پس ازسال‌ها شاهد حرکت مسئولان در این زمینه بودیم، وزارت کشور با صدور بخشنامه‌ای که بسیار نیز تأثیرگذار بود به موضوع پوشش مردان پرداخت که می‌توانست بسیار مؤثر باشد اما این بخشنامه هم از سوی دستگاه‌ها نادیده گرفته شد.
دوشنبه ۲۶ تير ۱۳۹۶ ساعت ۱۴:۳۴
کد مطلب: 440169
