روستاي تمندان خاش؛ بهشتی گمشده در دامنه تفتان/ ضرورت احداث پايگاه محيط باني در روستاي تمندان و جلوگيري از شكار بي رويه + تصاوير

به گزارش تفتان ما، سیستان و بلوچستان سرزمین بکر جغرافیای ناشناخته هاست که به دلایل مختلف از جمله دوری از مرکز سالیان زیادی از چشم ها دور بوده و جاذبه های گردشگری طبیعی آن در کنار جاذبه های تاریخی مغفول مانده است.
 
یکی از زیباترین مناطق دیدنی این استان کوه تفتان در شهرستان خاش است با ارتفاع ۴۰۵۰ متری که همواره از دهانه آن بخار گوگرد متصاعد می شود.
 
در دامنه جنوبی این کوه زیبا و پوشیده از برف روستای تمندان قرار گرفته که به دلیل برخورداری از شرایط آب و هوایی مناسب و چشم اندازهای طبیعی منحصر به فرد، چشمه سارهای زیبا و بدیع و پوشش گیاهی مناسب نظر هر بیننده ای را به خود خیره می سازد.
 
این روستا به عنوان مرکز دهستان تفتان جنوبی در 47 کیلومتری شهرستان خاش و 135 کیلومتری زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان واقع شده است با توجه به آثار تاریخی کشف شده، قدمت این روستا به پیش از اسلام باز می گردد.
 

 
پوشش گیاهی غنی این منطقه شامل بادام کوهی، بنه، انجیر کوهی و انواع گیاهان دارویی شامل درمنه، کلپوره، گلدر، بومادران، آویشن، ریواس و پونه  جلوه ای خاص به این روستا بخشیده است عمده محصولات باغی و کشاورزی آن زردآلو، گردو، هلو، انگور، گلابی، به، انار، گیلاس و شاه توت است.
 
متاسفانه این منطقه گردشگری به دلیل معرفی نشدن از اذهان دور مانده و کمتر کسی به جز بومیان این استان از وجود آن آگاه است جذابیت های بی نظیر  این روستا به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگران در استان تبدیل كرده است که در ایام تعطیل میزبان مشتاقان و دوستداران طبیعت است که برای استفاده از هوای تمیز و مناطق بکر به این منطقه سفر می کنند.
 
پیشینه تاریخی و آثار باستانی تمندان تغییر یافته کلمه دمندان است که در روزگاران کهن مهد فرهنگ و تمدن بوده است و در بسیاری از کتاب های معتبر تاریخی از تمندان به عنوان شهری متمدن یاد شده است.

آثار باستانی این منطقه شامل سنگ نگاره ها، سنگ نوشته ها، کوره های ذوب و استخراج فلزات، معماری صخره ای قلعه های سنگی، سنگرهای صخره ای و از همه مهمتر قبرستان های قدیمی متعلق به دوران اسلامی و اشکانیان حکایت از تمدن دیرینه و سکونت چند هزار ساله بشر در این منطقه دارد.
 
 *قبرستان تاریخی تمندان
این قبرستان با ابعاد 90*180 مترمربع در نزدیکی محوطه باستانی دز و در مجاورت رودخانه تمندان قرار گرفته و متعلق به دوران اشکانی است که از طرف شمال توسط رودخانه و از جنوب توسط زمینهای کشاورزی احاطه شده استكه  این اثر در سال 86 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
 
*  قلعه دِز
این اثر با مساحتی حدود 2 هزار متر مربع و 25 متر ارتفاع از سطح رودخانه تمندان بر فراز صخره ای بلند ساخته شده است.
 

 
این قلعه با قدمت بیش از 500 سال مرکز فرماندهی حاکمان آن زمان بوده که در حال حاضر دیواره های قسمت جنوبی و حدود 300 متر مربع از آن باقی مانده است.
 
* سنگرهای صخره ای
این سنگرها در مقابل قلعه ها برای حفاظت در دل کوه کنده شده اند، فضای ورودی این سنگرها به گونه ای است که یک نفر به حالت خمیده وارد آن می شود و فضای درونی به صورتی است که حدود 10 نفر در آن جای می گیرند و درون این سنگرها تیرکش هایی برای تیراندازان تعبیه شده است.
 
* شهر مدفون شده
 
این شهر در نزدیکی دریاچه سر دریا قرار گرفته که به اعتقاد مردم منطقه در گذشته شهری بسیار آباد بوده و بر اثر نافرمانی مردم آن زلزله ای شدید رخ داده و ریزش کوه منجر به مدفون شدن آن شده است.
 

 
* سنگ نگاره ها
این سنگ نگاره ها که به گفته کارشناسان بیش از 2 هزار سال قدمت دارند در ارتفاعات روستای تمندان به صورت تابلو هایی بسیار زیبا مربوط به صحنه هایی از گله های بز کوهی، انسان و شکار دیده می شوند.
 

 
*  استودان های تاریخی تمندان
استودان به معنی استخوان دان بوده و یادگار دورانی است که ایرانیان مردگان خود را می سوزاندند.
 
در حاشیه رودخانه تمندان استودان هایی وجود دارد که متعلق به دوره تاریخی و تسلط آئین زرتشتی بر این منطقه بوده است.
 

 
این استودان ها در ارتفاع 6 متری از سطح رودخانه قرار گرفته و رو به سمت جنوب هستند و فضای درونی آنها به صورت اشکال دایره و مربعی است که در گذشته مردگان را درآن دفن می کردند.
 
*  سنگ قبرهای تمندان
 
آیات قرآنی با ظرافت و زیبایی خاصی در حاشیه این سنگ قبرها نوشته شده و بر روی این سنگ قبرها نه تنها مشخصات فرد متوفی موجود است بلکه زبان و دین و مذهب وی نیز یادداشت شده است که حکایت از مردمانی دارد که برای دفاع از کیان خویش با مهاجمان مبارزه کرده و بیشتر آنان با اعتقادات اسلامی به شهادت رسیده اند.
 
* معماری صخره ای
این اثر در نزدیکی مجتمع تفریحی دره گل در پای کوه تفتان قرار دارد که در اواخر دوره ساسانی و آغاز دوران اسلامی در دل کوه کنده شده است و برای اسکان، ذخیره آذوقه و علوفه دام از آن استفاده می کردند.
 
* آبشار تِنگ
این آبشار با ارتفاع هشت متر یکی از زیباترین آبشارهای استان است که در انتهای رودخانه تمندان و در نزدیکی چشمه بر آبک قرار دارد و همچون نگینی در دامنه جنوبی تفتان می درخشد.
 

 
صدای پرندگان و شر شر آب و نور خورشیدی که از لابه لای درختان بنه به زمین می رسد و تصویر خیال انگیزی از طبیعت را در این منطقه ایجاد می کند.
 
*  غارهای آبچکان
این غارها در امتداد رودخانه تمندان قرار گرفته و قطرات آب از سقف غارها به زمین می چکد و ریزش آب از لا به لای گیاهانِ روئیده در دیواره غارها نما و حسی زیبا به این صحنه ها بخشیده است.
 

 
 *دریاچه سر دریا
 
این دریاچه از جاذبه های طبیعی و گردشگری تمندان بوده و سبب ایجاد ارتفاعات زیبا، پوشش گیاهی و انواع گونه های دارویی در دامنه تفتان شده و فضای مناسبی را برای قایق سواری و ماهیگیری ایجاد کرده است.
 
*  چشمه آب معدنی بر آبک
این چشمه آب معدنی پر آب در شمال روستای تمندان قرار دارد و فاصله روستا تا مظهر چشمه تنها هفت کیلومتر است.
 
آب این چشمه در ردیف آبهای سولفات کلسیم همراه با منیزیم سرد است و دمای آب در آن 18 درجه و میزان آبدهی آن نیز 15 لیتر در ثانیه است.
 
* چنار کهنسال
این درخت با ارتفاع حدود 20 متر و قطر تقریبی پنج متر بصورت چند شاخه در کنار رودخانه تمندان و در میان باغ های زردآلو قرار گرفته است.
 

 
این درخت در گذشته برای مردم منطقه جنبه تقدیس داشته و مردم نذورات خود را به پای این درخت آورده و حاجت می طلبیدند.
 
* بند های کشاورزی
 
این بند ها در پائین دست دشت تمندان قرار گرفته و زمین های کشاورزی را نشان می دهند که در مقیاس وسیعی از اطراف آن را در گذشته با سنگ محصور کرده اند.
 
این زمین ها در گذشته از رودخانه تمندان آبیاری می شدند که شیوه آبیاری آنها با شیوه های مرسوم متفاوت بوده و مردم منطقه با شیب ملایمی آب را از کف رودخانه به سمت زمین های کشاورزی هدایت می کردند که این شیوه آبیاری در گذشته حکایت از هوش و ذکاوت مردمان این دیار دارد.
 
* مجتمع تفریحی دره گل
این مجتمع تفریحی با امکانات رفاهی در منتهی الیه روستای تمندان قرار دارد که در طول سال پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است و با فضایی آرام دلنشین محیط مناسبی را برای گردشگران و دوستداران طبیعت زیبا و بکر تفتان فراهم می کند.
 
* نبود زیرساخت های لازم مشکل اصلی تمندان
با وجود جاذبه های بسیار زیبا اما نبود زیر ساختهای لازم برای گردشگری و رفاه حال گردشگران و نیز معرفی نشدن این منطقه سبب شده تا آنگونه که باید از ظرفیت های این منطقه استفاده نشود.
 
* گونه های جانوری تمندان در معرض خطر انقراض
 
روستای تمندان به دلیل قرارگیری در دامنه تفتان و وجود انواع  گونه های جانوری از جمله پرندگان یکی از متنوع ترین محیط های جانوری را داراست اما افزایش بی رویه شکار این گونه های جانوری را به کام نابودی کشانده است در سال های  اخیر به دلیل شکار بی رویه بسیاری از پرندگان به خصوص کبک و تیهو رو به انقراض گذاشته اند و دلیل اصلی آن نبود پایگاه محیط بانی در این منطقه است.
 
که به گفته ساکنان محلی حدود 2 هزار متر زمین  برای احداث این پایگاه به  محیط زیست واگذار شده  اما پیشرفتی فیزیکی چندانی نداشته است.
 
* روستاي تمندان خاش از بكرترين مناطق گردشگري سيستان و بلوچستان است
یکی از گردشگران در گفت و گو با خبرنگار تفتان ما اظهار كرد: این منطقه یکی از بکرترین و زیباترین مناطق گردشگری در استان محسوب می شود که هوای بسیار خوبی نیز دارد.
 
حبیب مسلمی ادامه داد: متاسفانه صدای شلیک شکارچیان در حیات وحش همواره به گوش می رسد.
 

 
وی افزود: در 2 روز اقامت در این منطقه کمتر پرنده ای به چشمم خورده در حالی که چهار سال قبل پرنده ها در هر گوشه ای به وفور یافت  می شد.
 
وی تصریح کرد: باید برای حفظ گونه های جانوری در این منطقه یک یا چند محیط بان  مستقر شوند تا از بروز فاجعه کشتار پرندگان  جلوگیری شود.
 
* ضرورت وجود محيط بان در منطقه تمندان
احمد کردی یکی از اهالی روستای  تمندان نیز به خبرنگار تفتان ما گفت: در گذشته چندین محیط بان در منطقه حضور داشت که شکارچیان از وجود آنان احساس خطر می کردند و کم تر شکار صورت می گرفت.
 
وی ادامه داد: نبود محیط بان به عنوان یک عامل بازدارنده در این منطقه سبب شده تا شکارچیان با خاطری آسوده مبادرت به شکار انواع پرندگان كنند.
 

 
کردی گفت: این افراد پرندگان را به خاطر داشتن گوشت لذیذ و مطبوع شکار می کنند اما غافل از آنکه روزی ممکن است نام و نشانی از پرندگان در طبیعت باقی نمی ماند.
 
وی خاطر نشان کرد: برای حفاظت از گونه های گیاهی و جانوری این منطقه زمینی به مساحت دو هزار متر از سوی مردم به محیط زیست واگذار شد که به دلیل کمبود اعتبار فقط ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است و درخواست های مکرر مردم برای تکمیل پروژه بی نتیجه بوده است.
 
* متاسفانه محیط زیست به تعهدات خود نسبت به اثر طبیعی و ملی تفتان عمل نكرده است
سعید رنجبر کوهنورد و فعال محیط زیست نیز در گفتگو با خبرنگار تفتان ما گفت: متاسفانه محیط زیست به تعهدات خود نسبت به اثر طبیعی و ملی تفتان عمل نكرده و امروز ما شاهد از بین رفتن طبیعت بکر تفتان هستیم.
 
وی تصریح کرد: در سال های گذشته تفتان از طبیعت و بکر و زیبایی برخوردار بود اما حجم گسترده زباله ها در مسیر صعود به قله  تفتان به وضوح قابل مشاهده است.
 
 رنجبر گفت: عدم فرهنگ سازی و نبود سلطل زباله و مکانی برای امحاء زباله سبب شده تا طبیعت تفتان پوشیده از زباله شود.
 
* روستاي تمندان همواره پذيراي خيل عظيمي از گردشگران داخلي و خارجي است
مسئول انجمن میراث فرهنگی تمندان در گفت و گو با خبرنگار تفتان ما اظهار كرد: روستای تمندان یکی از روستاهای نمونه و هدف گردشگری در شهرستان خاش است که جاذبه های بی نظیری در خود جای داده است که سالانه پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی است.
 
مرتضی تمندانی بيان كرد: این روستا به دلیل برخورداری از چشم اندازهای بکر و زیبا به عنوان یکی از قطب های گردشگری دراستان مطرح است.
 
وی با اشاره به لزوم ایجاد زیرساخت های گردشگری در روستای تمندان، افزود: این منطقه فاقد زیر ساخت های گردشگری لازم از جمله امکانات رفاهی ،رستوران،هتل و غيره است و در واقع این روستا فقط به خاطر برخورداری از چشم اندازهای زیبایش نمونه است و گرنه هیچ گونه امکاناتی باعث نمونه شدن این منطقه نشده است تمندانی با انتقاد از عملکرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفت متاسفانه هیچ گونه اقدامی ازسوی مسولان امر برای توسعه ورونق گردشگری در این منطقه صورت نگرفته است.
 

 
تمندانی ادامه داد: در سال ۱۳۸۶ زمینی به مساحت ۳۰ هکتار جهت اجرای طرح های گردشگری و ابجاد اشتغال به سازمان میراث فرهنگی واگذار شد که این سازمان با تخصیص اعتباراتی با احداث یک ساختمان وچند آلاچیق بخش کوچکی از طرح را اجرایی و ادامه آن را  را به بخش خصوصی واگذار كرد.
 
وي خاطر نشان کرد: اجرای این طرح هیچ سودی برای مردم منطقه نداشته است و علی رغم گذشت بیش از ۱۰ سال از زمان واگذاری و اجرای این طرح  نه تنها پیشرفت فیزیکی نداشته بلکه جوانان جویای کار زیادی را روانه شهر ها ساخته است که می طلبد در این زمینه چاره اندیشی شود .
 
* ضرورت اجرا و تکمیل پروژه پایگاه محیط بانی تمندان‌
تمندانی افزود: این پروژه سال ۹۳ با حضور جمعی از مسولان استانی در زمینی به مساحت بیش از ۲هزار متر در روستای تمندان کلنگ‌ زنی شد و مقرر شد پس از مدت کوتاهی به بهره برداری برسد.
 

 
وی با بيان اينكه متاسفانه این طرح بعد از گذشت افزون بر چندسال پشرفت فیزیکی چندانی ندارد، اذعان كرد: تفتان به لحاظ داشتن گونه های گیاهی و جانوری از اهمیت خاصی برخوردار است و بايد اين پروژه محيط باني هرچه زودتر كامل شود.
 
مسئول انجمن حافطان سبز تفتان اظهار كرد: با تامین اعتبار بزودی شاهد اجرای پروژه و تلاش و همت دولت برای راه اندازی پایگاه محیط بانی تفتان باشیم.
 
انتهاي پيام/