اگر ابن سینا متفکر بزرگی نبود، احتمالا پزشک حاذقی هم قلمداد نمی‌شد

به گزارش سرویس فرهنگي تفتان ما،برخی از اندیشمندان معاصر ایران معتقدند اگر ابن سینا فیلسوف نبود، پزشک خوبی هم نمی شد. جایگاه فلسفه و روش عقلی در میزان رشد دیگر علوم تا چه حد است؟ این سؤالی است که از دکتر کریم مجتهدی چهره ماندگار فلسفه و استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران پرسیدیم، وی در این باره گفت: ابن سینا مشهور عام و خاص است، آن هم نه فقط نزد ما ایرانیان، بلکه به معنایی نزدیک به هزار سال است که مشهورترین دانشمند و فیلسوف مسلمان در کل جهان محسوب می شود.
وی افزود: متأسفانه ما در ایران چه بسا برای تجلیل از مقام او، اولیت را از آن پزشکی می دانیم و معمولا بیشتر به این جنبه تأکید می کنیم، غافل از اینکه اگر ابن سینا متفکر بزرگی نمی بود، احتمالا پزشک حاذقی هم قلمداد نمی شد.
مجتهدی در ادامه سخنانش گفت: در هر صورت نباید فراموش کرد که عنوان کتاب فلسفه ابن سینا، شفا و عنوان کتاب طب او، قانون است. شفا به معنایی اولویت دارد، زیرا آن به نحو واحد دلالت به سلامت نفس و جسم می کند، در صورتی که در قانون بیشتر دستورات کاربردی مطرح شده است. کتاب قانون مشتمل بر پنج قسمت عمده است؛ از جمله کالبدشناسی، علم وظایف الاعضاء، بیماری شناسی، بهداشت و دارو. در قسمت پنجم از ترکیب و آماده سازی همین داورها براساس مشاهدات شخصی مؤلف سخن رفته است.
وی تأکید کرد: همچنین باید یادآور شد که در متون تمهیدی همین کتاب توجه خاصی به فلسفه شده است. ابن سینا در مقدمه خود به وجود تفارق طب و فلسفه پرداخته و بیان کرده که فلسفه یک بحث نظری درباره کل عالم است و به همین سبب طب به ناچار برای مشخص کردن اصول خود باید به نحو مستمر به فلسفه رجوع کند، به ویژه در مورد شناخت و دقت در عناصری که مقوم وجود انسان هستند و بر مزاج او تأثیر می گذارند.
وی با اشاره به اینکه پزشک فقط با دقت در مقدمات فلسفی می تواند به مشاهدات علمی بپردازد و در جهت معالجه و بهبودی بیماران اقدام کند، اظهارداشت: با این حال به عقیده او به نحو کلی علوم عملی و نظری باید از لحاظی وحدت داشته باشند و یا در هر صورت میان آنها تعادل محکمی برقرار باشد. از این لحاظ در عصر جدید در مدارس معتبر طب اروپا به مدت بسیار طولانی به ویژه در ایتالیا در شهرهایی چون بولونی، پادو و ونیز ـ استادان واحدی هم فلسفه طبیعی تدریس می کرده اند و هم طب؛ آن هم چه در دانشکده طب و چه در دانشکده های هنر.
وی در مورد جایگاه ابن سینا در غرب هم گفت: در مراکزی که بیشتر به فلسفه طبیعی می پرداختند، توجه اصلی به ابن رشد بود. در شهر پادو در تمام زمینه ها گرایش ابن رشدی حاکم بود. به طور کلی ابن رشدیان لاتینی مسائل را به نحو ساده و گاهی بسیار رقیق عنوان می کردند، در صورتی که در آثار ابن سینا عمق بیشتری دیده می شود و آنها تأثیر پرباری در اذهان پدید می آوردند. از این لحاظ باید گفت که ابن سینا یکی از اولین کسانی است که با اقتدا به سنتهای قدیمی، رابطه عمیق میان نفس و جسم برقرار ساخته است و از سلامت جسمانی ـ روانی سخن گفته است، حتی داستان معروف کنیزک و پسر زرگر در دفتر اول مثنوی مولانا اشاره به این مطلب دارد.  
وی در مورد دستاوردهای پزشکی ابن سنیا گفت: امروزه دقیقا نشان می دهند که سلامت انسان حتی به لحاظ پزشکی فقط فردی نیست، البته انسان مانند هر جانداری با مطابقت با محیط زیست خود زندگی می کند، ولی برای شناخت انسان مانند هر جانداری با مطابقت با محیط زیست خود زندگی می کند، ولی برای شناخت انسان فقط همین یک عامل کافی نیست. مسلم است که نه فقط آلودگی محیط زیست، اعتدال جسمانی و روانی انسان را بر هم می زند و او را با ناهنجاری های زیادی روبرو می کند، بلکه آلودگی محیط فرهنگی نیز این حال را دارد و روح انسان را عمیقا معذب می کند و به نحو همه جانبه او را در معرض اضمحلال و نابودی قرار می دهد.
وی افزود: منظور اینکه ابن سینا را صرفا یک طبیب دوره گرد نمی توان تلقی کرد که به معالجه اجمالی و احتمالا مقعطی بیماران می پرداخته و از این راه امرار معاش می کرده است، البته پزشکی رشته بسیار شریفی است، آن هم موقعی که پزشک واقعی نه فقط با جان و روان بیمار سر و کار دارد، بلکه عمیقا براساس نوع دوستی و با توجه به سلامت همه جانبه انسان فعالیت می کند. در هر صورت نزد چنین شخصی، تفکر حرف اول را می زند. از این لحاظ فرق نمی کند که او پزشک یا معلم باشد یا اشتغال دیگری داشته باشد. کسانی که تفکر و فلسفه را نزد ابن سینا فرعی و تفننی تصور می کنند، نه فقط در واقع حق تجلیل از او را ندارند، بلکه شهرت واقعی او را خدشه دار می نمایند.
وی با بیان اینکه در هر صورت تفکر زیربنای کل تجلیات فرهنگی است و اولویتها را نیز همین تفکر تعیین می کند؛ تصریح کرد: هر نوع سخن دیگر درباره این موضوع اگر مبتنی بر تفکر نباشد، ادعایی بدون محتوا خواهد بود. امروزه حتی در بعضی از کشورهای صنعتی مثلا در بعضی از دانشگاه های آمریکا برای ورود به رشته پزشکی، شخص باید مقدمتا در یک دوره کارشناسی با یکی از رشته های علوم انسانی و غیره آشنا شده باشد.
انتهای پیام/

دوشنبه ۶ شهريور ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۱۴